TEVESSÜLÜN DİNDEKİ YERİ

Abstract

Pek çok fıkhî ve akîdevî konuda insanların inançları ve görüşleri farklılık arz etmektedir. Bu araştırmada üzerinde çokça tartışılan İslâm akâidinin en önemli konularından biri üzerinde durmaya çalıştık. Bu öyle bir konu ki hükmü konusunda helâl, haram ve mekruh gibi çok farklı görüşler öne sürülmüş, hatta bir grubun başka bir grubu tekfîr edecek derecede ihtilâf ettiği görülmüştür. Bu konu tevessül ve onun İslâm dinindeki yeridir. Araştırmanın giriş kısmında kısaca insanın, kâinatın yaratıcısı ile olan münâsebeti üzerinde durulmuştur. Bu çerçevede tevhîde, ibâdetlerdeki samimiyete ve ardından dindeki bid’at konusuna değinilmiştir. Tevessülün câiz olup olmadığına dâir itikâdî ve amelî konular ele alınmıştır. İlk bölümde tevessülün sözlük ve terim anlamlarından bahsedilerek tevessülle yakın anlamlı olan istiğâse, şefaat, teberrük, istiâne, duâ kelimelerinin manaları açıklanmıştır. Tevessülün türleri, âdabı, fazilet ve şartları da bu bölümde işlenen diğer konulardır. İkinci bölümde meşrû tevessül ve çeşitleri detaylıca ele alınmıştır. Bunlar Allah’a en güzel isimleriyle, sâlih amellerle, sâlih bir adamın duâsıyla tevessülde bulunmaktadır. Bunların herbirisi meşrû tevessül yollarıdır. Bunlara dâir Kur’ân-ı Kerîm ve hadîs-i şeriflerde deliller vardır. Üçüncü bölümde tevessüle dâir âlimler arasında ihtilâf edilen konular araştırılmıştır. Bu konular, peygamber ve velîlerle dünya ve berzah hayatında tevessülde bulunmaktır. Konu, bunun câiz olduğunu söyleyenler ile câiz olmadığını söyleyenlerin Kur’ân-ı Kerîm ve hadîs-i şerîflerden dayandıkları deliller aktarılarak ve âlimlerin konuyla ve delillerle ilgili görüşleri açıklanarak ele alınmıştır. Ulaştığımız neticeleri ve bu konudaki tavsiyelerimizi sonuç başlığında kısaca aktararak araştırmamızı nihayete erdirdik. Araştırma boyunca dile getirdiğimiz pek çok soru ve probleme cevap aramaya çalıştık. Tevessülün önemi, tevessülün ibâdet konusunda yaratıcının tek V olduğu konusuna etkisi, tevessülle kastedilenin O’nun emirlerini uygulamak, yasaklarından kaçınmak, salih amel yapmak ve ibâdet etmekle birlikte Allah Teâlâ’ya sevdikleriyle yaklaşma olduğu konuları onlardan bazılarıdır. Bu araştırma, tevessül konusundaki şüphe ve kapalılıkları ortadan kaldırması, gerçek anlamını ortaya çıkartması ve edep, şart ve faziletlerine uyarak kendisine tevessül edildiğinde kul ile yaratıcı arasındaki münasebeti açıklaması bakımından önem arz etmektedir.