FIRAT NEHRİ’NDE YAŞAYAN BARBUS VE LUCİOBARBUS CİNSİNE AİT TÜRLERİNİN MtDNA MARKÖRLER İLE FİLOGENETİK ANALİZİ

Abstract

Biyolojik çeşitlilik doğada bulunan canlıların farklılıkları, birbirleri ile ilişkileri, ekolojik nişleri gibi çeşitliliği ifade eder. Biyolojik çeşitlilik içerisinde genetik çeşitlilik, tür çeşitliliği ve ekosistem çeşitliliği gibi kavramlar bulunmaktadır. Ekonomik öneme sahip olan Cyprinidea familyasına ait bazı türleri çabuk büyümeleri, yapay yolla döllenerek yetiştirmelerinin kolaylığı nedeniyle doğal habitatlarından farklı olarak birçok bölgeye taşınmışlardır. Cyprinidae familyası örnekleri arasında bulunan morfolojik farklılaşmalar bu familya üyelerinin taksonomik olarak sınıflandırılmasında bazen yetersiz kalmaktadır. Bu familya üyelerinin taksonomik olarak sınıflandırılmasının doğru bir şekilde yapılabilmesi için genetik özelliklerinin incelenmesi, filogenetik ilişkilerinin belirlenmesi, türlerin kökeninin belirlenmesi gibi çalışmalara ihtiyaç vardır. Özellikle Barbus, Lucibarbus, Capoeta cinsleri ve diğer cinslerin tür olarak gruplandırılmasında ciddi sıkıntılar oluşmaktadır. Çalışmamızda Barbus lacerta, Luciobarbus esocinus, Luciobarbus kersin, Luciobarbus xanthopterus, Arabibarbus grypus, Carasobarbus luteus türleri olmak üzere ekonomik değere sahip 6 tür balığın mitokondri Sitokrom oksidaz I (COI) ve Sitokrom b (cyt b) genleri baz alınarak filogenetik analizleri yapılmıştır. Özellikle IUCN Kırmızı Liste kriterlerine göre tür sayısı bakımından koruma durumunda olan Luciobarbus esocinus, Luciobarbus xanthopterus ve Arabibarbus grypus türlerinin moleküler çalışmaları çok önemlidir. Çalışma sonucunda bu altı türe ait gen benzerlikleri ortaya çıkarılmıştır. Mega formatına göre komşu birleştirme ağaçları oluşturulmuştur. Bu ağaçlara göre; öncelikle türler 2 kola ayrılmıştır. Bir kol üzerinde Luciobarbus ve Barbus cinsine ait türler, diğer dalda ise Carasobarbus ve Arabibarbus türleri ayrılmaktadır daha sonra ise Barbus ve Luciobarbus yine 2 kol üzerinden ayrılmıştır. Buna göre Luciobarbus ve Barbus cinsleri birbirine daha yakın, diğer türlere daha uzak akrabadır.