NİTRİK OKSİT VE SİLİSYUM UYGULAMALARININ BİBERDE TUZ STRESİ ÜZERİNE ETKİLERİ

Abstract

Tuzluluk,bitkide su alımını engelleyerek bitki geliĢimi, verim ve meyve kalitesini olumsuz yönde etkileyen abiyotik bir stres faktörüdür. Tuzluluğun etkisini ortadan kaldırmak için iyi bir drenaj sistemine ve temiz su kaynağına ihtiyaç duyulmaktadır. Diğer önlem ise tuza dayanıklı çeĢitlerin geliĢtirilmesidir. Ancak bu zaman alıcı bir süreçtir. Bu nedenle daha hızlı sonuç alınabilecek yöntemlere araĢtırılmalıdır. Tuzluluk stresinin etkisini azaltmak amacıyla bitkilere bazı kimyasallar uygulanabilir. Daha önce yapılan çalıĢmalarda nitrik oksit (NO) ve silisyumun (Si) bazı stres Ģartlarına karĢı dayanıklılığı arttırdığı bildirilmiĢtir. Ancak bu kimyasalların uygulama sıklığı ile ilgili çalıĢmaların yetersiz olması nedeniyle, denememizde 100 µM'lık nitrik oksitin 3 farklı sıklıkta uygulanması (0, 7, 14 ve 28 gün aralıklarla) ile haftada 1 defa 2 mM Si uygulamasının verim, kalite ve bazı bitki büyüme parametreleri üzerine etkileri incelenmiĢtir. ÇalıĢma; Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Osmanbey YerleĢkesi‘ndeki ısıtmasız (antidon) polikarbon serada, topraksız yetiĢtirme tekniğinde yürütülmüĢtür. ÇalıĢmada bitkisel materyal olarakMertcan F1 biber çeĢidi (yeĢil sivri biber), yetiĢtirme ortamı olarak ise perlit kullanılmıĢtır. Deneme tesadüf parselleri deneme desenine göre 4yinelemeli olarak kurulmuĢ olup, her yinelemede 1 bitki kullanılmıĢtır. Elde edilen sonuçların varyans analizleri TARĠST 4.0 (1995) istatistik paket programında analiz edilmiĢ ve ortalamaların karĢılaĢtırılması amacıyla LSD testi uygulanmıĢtır. AraĢtırmada gübreleme açık besleme sistemine göre yapılmıĢ olup, Çokuysal ve ark. (2016) tarafından önerilen besin solüsyonu kullanılmıĢtır. Denemede bitki büyüme parametreleri (bitki boyu, gövde çapı, bitki yaĢ-kuru ağırlığı, kök yaĢ-kuru ağırlığı vb.), verim, bazı fizyolojik ve kalite analizleri (prolin, vitamin C,suda çözünebilir kuru madde, meyve çapı, boyu, meyve eti kalınlığı vb.) incelenmiĢtir. Denemede tuz stresi ile bitki büyüme parametreleri, verim, meyve boyutlarında azalmalar meydana gelirken, meyve kalitesi ile yapraklardaki prolin ve MDA (malondialdehit) miktarlarında artmalar meydana gelmiĢtir.Tuzlu koĢullarda,kök ortamındaki mevcut suyun osmotik basıncının yüksek olmasından dolayı bitki sudan yeteri kadar faydalanamamaktadır. Mevcut sudan faydalanamayan bitkiler stomalarını kapatmakta ve bunun sonucu olarak bitki CO2‘i bünyesine alamamakta ve fotosentez olumsuz yönde etkilenerek, bitkinin büyümesi ve geliĢmesi azalmaktadır. Tuz stresi ile birlikte hücresel düzeyde de zararlanmalar meydana gelmekte, membran geçirgenliği artmaktave bitki geliĢimi zayıflamaktadır. Tuz stresinin etkisini hafifletmek amacıyla dıĢarıdan uygulanan NO ve Si, bitki boyu, gövde çapı, yaprak sayısı ve yaprak alanı gibi bitki büyüme parametrelerinin, yanısıra, verim ve meyve sayılarının iyileĢmesini sağlamıĢlardır. Ayrıca, tuzsuz ortamda Si uygulamaları stoma iletkenliğini azaltırken, tuz stresi koĢullarında Si uygulamaları stoma iletkenliğini arttırmıĢtır.