MALATYA İLİ DARENDE İLÇESİ KAYISI AĞAÇLARINDA ZARARLI YAZICIBÖCEK (COLEOPTERA: SCOLYTIDAE) TÜRLERİ VE POPÜLASYON YOĞUNLUKLARININ BELİRLENMESİ

Abstract

Bu çalışma, Malatya ili Darende ilçesi kayısı bahçelerinde zararlı yazıcıböcek (Coleoptera: Scolytidae) türleri ile farklı tuzaklardaki popülasyon gelişimi ve yoğunluklarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Yazıcıböcek tür tespit çalışmaları, 2020-2021 yıllarında Darende ilçesi kayısı bahçelerinde nisan ve kasım ayları arasında periyodik aralıklarla örneklemeler yapılarak yürütülmüştür. Scolytid türlerin popülasyon gelişimi ve yoğunluk çalışmaları ise farklı yükseltilere sahip, sulu ve susuz yetiştiricilik yapılan iki farklı bahçede iki yıl süreyle gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla kırmızı kanatlı yapışkan görsel tuzak (Rebell rosso) (96% etanol +1% tolüen içerikli) ile SMD şerit LED eklenmiş kırmızı yapay ışık kaynaklı tuzaklar bahçelere asılarak yazıcıböcek popülasyonu nisan-kasım ayı arasında haftalık olarak takip edilmiştir. Çalışma sonucunda, Darende ilçesi kayısı ağaçlarında Scolytus multistriatus (Marsham, 1802), Scolytus amygdali (Guerin-Méneville, 1847), Scolytus schevyrewi (Semenov, 1902), Scolytus scolytus (J.C. Fabricius, 1775) ve Scolytus kirschii (Skalitzky, 1876) türleri belirlenmiştir. Yazıcıböceklerin ışığa doğru hareket ederek pozitif fototaksi gösterdiği ve yapay ışık kaynağı eklenmiş tuzaklara daha fazla yakalandığı (ortalama 11.6 birey/hafta) ve bu rakamın kırmızı kanatlı yapışkan tuzaklarda ortalama 9.3 birey/hafta olduğu belirlenmiştir. Scolytid türlerin Darende ilçesinde ergin çıkışlarının nisan ayı içerisinde gerçekleştiği, kasım ayının ilk haftasına kadar görülebildiği ve yılda üç nesil verebildiği tespit edilmiştir. Belirlenen Scolytid türlerin kış dönemini olgun larva olarak kayısı ağaçlarının odun ve kabuk dokusu arasında geçirdikleri, ağaçların taze sürgün, ana dal ve gövdelerin kabuk dokusu altında galeriler açarak zarar oluşturduğu ve zarara uğrayan ağaçları birkaç yıl içinde tamamen kuruttukları tespit edilmiştir. Bu sonuçlara göre Malatya ili kayısı bahçelerinde yazıcıböcek türleriyle ilgili detaylı çalışmalar yapılması gerektiği düşünülmektedir.