UZAKTAN ALGILAMA TEKNİKLERİ KULLANILARAK ZERNEK BARAJININ ALANSAL, HACİMSEL VE KIYI DEĞİŞİMLERİNİN ZAMANA BAĞLI ANALİZİ

Abstract

Çevresel sorunların başında yer alan kuraklık, yeryüzünde bulunan su kaynaklarını büyük ölçüde olumsuz etkileyerek hidrolojik sorunlara neden olmaktadır. Son yıllarda artan kuraklığın sürdürülebilir ekoloji üzerindeki etkileri analiz edilirken kullanılan Uzaktan Algılama (UA) ve Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) teknolojileri önemli araçlar arasında yer almaktadır. Bu kapsamda bu tez çalışmasında Zernek Baraj Gölü’nde 2000-2021 yılları arasında meydana gelen su yüzeyi alansal ve hacimsel değişimlerin belirlenmesi amacıyla, Landsat uydularından elde edilen veriler ile hesaplanan Normalize Edilmiş Fark Su Endeksi (NDWI) tekniği kullanılmıştır. Baraja ilişkin su yüzey alanı ve hacim değişimlerinin belirlenmesine ek olarak, meteoroloji gözlem istasyonlarına ait sıcaklık ve yağış verileri de incelenmiştir. Ardından değişkenler arasındaki istatistiksel ilişkinin analiz edilmesi hedeflenmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular incelendiğinde 2021 yılında baraj gölündeki su yüzey alanının 239.4002 hektar ile son yirmi yılın en düşük seviyesine gerilediği belirlenmiştir. Benzer şekilde barajdaki Limnigraf istasyonundan hesaplanan verilere göre 2020-2021 yılları arasında 19.48 hm3 lük hacimsel değişim meydana gelerek son yirmi yılın negatif yönde en fazla meydana gelen değişimi gözlenmiştir. Değişkenler arasındaki istatistiksel analiz bulguları sonucunda, bağımlı değişken olan baraj su yüzey alanının bağımsız değişkenlerden biri olan minimum sıcaklıktan 0.427’lik bir korelasyon katsayısı ile negatif yönde ve orta düzeyde etkilendiği görülmüştür. Bağımlı değişkenin bir diğer bağımsız değişken olan maksimum yağıştan ise 0.505’lik bir korelasyon katsayısı ile pozitif yönde ve orta düzeyde etkilendiği analiz bulguları arasında yer edinmiştir. Yapılan bu tez çalışması aracılığıyla, hidroloji analizi yapılırken ve iklim verilerinin su rezervleri üzerindeki etkisi belirlenirken, uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemi teknolojilerinin kullanılmasının önemi maliyet etkinliği çerçevesinde vurgulanmıştır.