DÜRRE‟NİN HAYATI, EDEBÎ KİŞİLİĞİ VE DÎVÂNÇESİ (İNCELEME-METİN)

Abstract

XIX. yüzyılda yaĢayan Ali Haydar, Ģiirlerinde Dürre mahlasını kullanmıĢtır. Dürre‟nin doğum yeri ve tarihi ile ilgili kaynaklarda herhangi bir kayda ulaĢılamamıĢtır. Ancak 1883‟te Üsküdâr Fenâî Tekkesi‟nde vefat ettiği bilgisi mevcuttur. Dürre‟nin bilinen tek eseri Ģiirlerinin bir arada yer aldığı Dîvân‟ıdır. Sa‟dilik tarikatına mensup olan Ģairin dîvânda dinî-tasavvufî anlayıĢını yansıtan Ģiirleri ağır basmaktadır. Bu bağlamda eser, dinî- tasavvufî fikirleri yansıtan kavramlar açısından oldukça zengindir. Alevî meĢrep olduğu anlaĢılan Ģairin Ģiirlerinde ağırlıklı olarak Alevî anlayıĢı yansıtan Hz. Ali, Ģah-ı merdân, on iki imâm, zülfikâr, Haydar, Murtazâ, Ebû Turâb vb. kavramlar kullanılmıĢtır. Bunun yanında Hz. Muhammed ve diğer bir kısım peygamberlere telmihte bulunup Hz. Mevlânâ gibi mutasavvıflara da yer vermiĢtir. Eser; 34 gazel, 3 mütekerir muhammes, 1 mütekerrir müseddes, 1 mütekerrir müselles, 7 mütekerrir murabba, 8 müzdeviç murabbadan oluĢmaktadır. ġair, eserindeki manzumelerde ağırlıklı olarak ilâhî aĢkı anlatmıĢ olsa da beĢerî aĢkı yansıtan Ģiirler de kaleme almıĢtır. Dîvân‟daki Ģiirler, klâsik edebiyatın dil ve üslup özelliklerini yansıtmaktadır. Eseri genel mahiyette didaktik tarzda kaleme alan Dürre‟nin dili dönemine göre sadedir. Bu çalıĢmada, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi UĢĢâkî Tekkesi Bölümü 151 numara ile kayıtlı olan ve tek nüsha özelliği gösteren Dürre‟nin Dîvânı‟nın inceleme ve çeviriyazısı yapılmıĢtır. ÇalıĢmamız giriĢ ve iki bölümden oluĢmaktadır. GiriĢ bölümünde Ģairin yaĢadığı dönemin genel özellikleri hakkında bilgi verilmiĢtir. Birinci bölümde Ģairin hayatı, eseri ve edebî kiĢiliği üzerinde durulmuĢtur. Ġkinci bölümde ise Dîvân Ģekil ve muhtevâ açısından incelenmiĢtir. Aynı bölümde eserin v dil ve imla hususiyetleri üzerinde birtakım değerlendirmelerde bulunulmuĢtur. Ayrıca metnin kuruluĢunda izlenen yöntem, çeviriyazı alfabesi ve transkribe edilmiĢ metne yer verilmiĢtir. Çeviriyazısı yapılan eserin sonuna nüshanın orijinali eklenmiĢtir.