RİZOSFER ETKİSİ VE AZOTLU GÜBRELEMENİN SERA GAZI EMİSYONU ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Abstract

Dünyada iklim değişikliğine etki eden birçok faktör arasında en önemlisinin, güneşten yansıyan ışınları absorbe ederek atmosferin ısınmasını sağlayan sera gazlarının atmosferdeki konsantrasyonunun artışı olduğu kabul edilmektedir. En önemli sera gazları arasında CO2, CH4 ve N2O bulunmakta ve salınan N2O gazının en önemli kaynağını tarımsal alanlar oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı; arpa ekili alkalin topraklarda farklı azotlu gübreler kullanılması sonucu meydana gelen N2O salınım miktarının belirlenmesi ve GAP bölgesi için uygun gübreleme programlarının ortaya çıkarılmasıdır. Bu kapsamda hedefimiz, bölgede yaygın olarak ekilen arpa bitkisinin kök aktivitesi ve farklı azotlu gübrelerin (potasyum nitrat (PN), amonyum sülfat (AS) ve üre (Ü)) topraktan N2O salınımına etkisini tespit etmek ve bölgede bolca kullanılan azotlu gübrelerden kaynaklı N2O salınımını azaltacak gübre çeşidini belirlemektir. Deneme uygulaması, robotik sürekli akım toprak-denitrifikasyon inkubasyon çember sisteminde gerçekleştirilmiştir. Çalışma, bu kapsamda, bitkili (Arpa) ve bitkisiz toprak olmak üzere iki farklı grupta kurgulanmıştır. Uygulamalar için 24 inkübasyon çemberi kullanılmıştır. Her bir inkübasyon çemberine 8 adet arpa tohumu ekilmiş ve 12 kg/da olacak şekilde PN, AS ve Ü gübreleri uygulanmıştır. Deneme kapsamında, toprak örneklerinde amonyum ve nitrat analizleri yapılmıştır. Robotik sistemle de N2O gaz ölçümleri saatlik olarak yapılmıştır. Çalışmada toplam N2O salınımında uygulamalar arasında önemli farklılıkların olduğu görülmüştür. Kontrolle kıyaslandığında bütün gübre uygulamalarında N2O emisyonunda artış olduğu belirlenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre bitkili ortamda, bütün gübre formlarının kullanımı ile N2O salınımının gerçekleştiği bitkili KNO3 ’ te gerçekleşen salınımın diğer gruplara göre 5 kat daha fazla salınım olduğu görülmüştür. Bitkisiz ortamdaki salınımın çok daha fazla olduğu belirlenmiş olup istatistiki olarak önemli görülmüştür (p < 0.05). Çalışma sonuçları genel olarak alkali ortamlardaki arpa bitkisinin yetiştirilmesi sürecinde, üre uygulamasının N2O (sera gazı) salınımını en aza indirdiğini göstermiştir