GELİR DAĞILIMI VE EKONOMİK BÜYÜME AÇIŞINDAN OPTİMAL KAMU KESİMİ TÜRKİYE İNCELEMESİ

Abstract

Ortodoks iktisat görüşü, kamu kesimini kaynakları etkin kullanmamakla suçlayan bir anlayışa sahip olmuştur. Bu nedenle devlete minimal anlamda görevler yükleyip, piyasa ağırlıklı bir ekonomi sistemini savunmuşlardır. Ancak 1929 yılında yaşanan büyük buhranın ekonomi üzerindeki olumsuz etkileri, kamu kesiminin uygulayacağı genişletici maliye politikaları sayesinde azaltılabilmiştir. Böylece 1929 yılından sonra kamu kesiminin boyutu genişlemeye başlamıştır. Peki, kamu en fazla ne kadar büyüyebilirdi? Birçok iktisatçı bu konunun üzerinde araştırmalar gerçekleştirmiştir. Araştırmalar neticesinde kamu kesiminin boyutu, ekonomik büyümeyi maksimum yapacak ve gelir dağılımında adaleti en iyi şekilde sağlayacak bir noktada durdurulmalıydı. Bu noktanın belirlenmesi optimal kamu kesimi kavramını gündeme getirmiştir. Optimal noktanın tespiti için kamu kesiminin boyutunun hesaplanması gerekmektedir. Kamunun ekonomi içerisindeki büyüklüğü birkaç farklı yöntemle hesaplanmaktadır. Bu yöntemlerden en yaygın olarak kullanılanı kamu harcamalarıdır. Kamu harcamalarının GSYİH içerisindeki payı bize kamu kesiminin boyutunu vermektedir. Tam ve kesin bir kamu büyüklüğü ortaya koymak imkânsız olmakla beraber, hesaplamaya dâhil edilen farklı değişkenler sonucun yorumlanmasına etki etmektedir. Kamu tarafından gerçekleştirilen faaliyetler neticesinde kamu kesiminin sahip olduğu büyüklük ile ekonomik büyüme ve gelir dağılımında adalet arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla çalışmanın sonunda bir analiz gerçekleştirilmiştir. Kamu sektörü büyüklüğünü temsilen faiz dışı kamu harcamalarının GSYİH içerisindeki payı kullanılmıştır. Buna göre; kişi başına gelir ve beşeri sermayedeki artış kamu büyüklüğünü destekleyen etkenlerdir. Ancak gini katsayısı ile kamu büyüklüğü arasında IV negatif bir ilişki vardır. Gini katsayısının artması yani gelir dağılımının bozulması kamu büyüklüğünü azaltır. Tüm bunlara ilaveten kişi başına gelir düzeyi ve faiz dışı transfer harcamalarının artması gelir dağılımını düzeltici bir etkiye sahiptir. Ancak cari kamu harcamaları gelir dağılımda adaleti bozmaktadır. Kamu kesimi tarafından yapılan harcamaların azaltılması kamu büyüklüğünü optimum noktaya yaklaştıracaktır. Bunun yanında gerçekleştirilecek diğer harcamalarında en az maliyetle yüksek çıktı sağlanan verimli harcamalar olması gerekir. Verimlilik artışı için gerekli teknik ve mali sistem güçlendirilmelidir.