İŞLENMİŞ TARIMSAL ÜRÜNLERDE TÜKETİCİ DAVRANIŞLARI VE MARKA DÜŞKÜNLÜĞÜ: ŞANLIURFA ÖRNEĞİ

Abstract

İnsanoğlu biyolojik yaşamını devam ettirebilmek amacıyla beslenmek zorundadır. Beslenme sürecinde ihtiyaç duyulan materyaller temel olarak bitkisel ve hayvansal olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu materyallerin ortaya çıkışı ise tarımsal faaliyetler ile mümkündür. Tarımsal faaliyetler sürecinde toprak, tohum ve doğa kullanılarak bitkisel ve hayvansal materyaller ortaya çıkarılmaktadır. Bu materyaller daha sonra bir kısmı ham olarak (meyve, sebze vb.) bir kısmı ise işlenerek (süt, kırmızı et vb.) tüketicilerin beslenmede kullanılabilmeleri için pazarlama kanalları aracılığı ile arz edilmektedir. Son yıllarda artan insan nüfusu ile beraber pazarda arz edilen tarımsal ürün miktarı yetersizliği gündeme gelmiştir. Bu sorunun çözümü ise öncelikli olarak tarımsal ürünlerde verimlilik artışı ile sağlanmaya çalışılmıştır. Bu artış üretim ya da yetiştirmede geleneksel yöntemlerin yerine endüstriyel yöntemlerin kullanılması ile sağlanmaktadır. Endüstriyel yöntemlerde pestisit, kimyasal, koruyucu, ürünlerin uzun süre bozulmasını engelleyen ve raf ömrünü uzamasını sağlayan paketleme yöntemleri kullanılmaktadır. Tarımsal üretimde endüstriyel yöntemlerin kullanılmasıyla beraber tarımsal ürün piyasasında farklı markalar adı altında farklı tarımsal ürünler pazarda yer almaya başlamıştır. Tüketiciler farklı özellikler ve markalar adı altında satılan bu tarımsal ürünler içerisinde tercihte bulunmaktadırlar. Bu tez çalışmasında tüketicilerin işlenmiş tarımsal ürün satın alma sürecinde göstermiş oldukları davranış ve bu davranışı etkileyen etmenlerin neler olduğu araştırılmıştır. Araştırmada ayrıca tüketicilerin işlenmiş tarımsal ürün satın alma sürecinde marka düşkünlüğü ile ilgili davranışları da araştırılmıştır. Araştırma Şanlıurfa ilinde gerçekleştirilmiştir. Birincil veriler araştırmanın ana materyalini oluşturmaktadır. Birincil veriler anket formları kullanılarak toplanmıştır. Güven aralığının %90, hata payının %5 olduğu varsayımında örneklem 203 kişi olarak hesaplanmıştır. Araştırmada hesaplanan örneklem sayısı kadar anket uygulaması yapılmıştır. Verilerin analizinde parametrik analiz yöntemlerinin kullanımında istenilen varsayımlar sağlanmamıştır. Bu nedenle parametrik olmayan Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis Varyans testleri kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre cinsiyet, medeni durum ve kırsalla bağlantı değişkenlerinin grupları arasında anlamlı farklılık tespit edilmemiştir. Yaş, çocuk sayısı, hane halkı büyüklüğü, eğitim seviyesi, çalışma alanı ve gelir düzeyi değişkenlerinin grupları arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Genel olarak 45 yaş ve altında, 2 ve altında çocuk sahibi, 4 kişi ve altında hane halkı büyüklüğü, üniversite ve üzeri eğitimi, kamuda çalışan ve gelir düzeyi yüksek olan katılımcıların tarım ürünlerinde marka düşkünlüğüne sahip oldukları tespit edilmiştir.