ADIYAMAN TÜRKÜLERİNDE YÖRESEL MOTİFLER VE SOSYAL HAYAT

Abstract

Halk edebiyatının sözlü ürünlerinden olan türküler, ait olduğu toplumun sosyal hayatını, sevinçlerini, acılarını, duygu ve düşüncelerini vb. unsurlarını bünyesinde barındırmaktadır. Hâl böyle olunca türkü incelemeleri ile toplumsal okumalar yapmak mümkündür. Anadolu’nun birçok noktasında şahit olunabilecek zengin türkü literatürüne Adıyaman ilinde rastlamak da mümkündür. Adıyaman ilinin, birçok medeniyete ev sahipliği yapmış tarihi ve kültürel geçmişi, türkü geleneği açısından zengin bir birikime sahip olmasının önünü açmaktadır. Dolayısıyla Adıyaman türküleri şehrin ve bölgenin edebiyat ve sosyokültürel yapısı açısından zengin bir içeriğe sahiptir. Bu sebeple söz konusu türküler üzerinden yapılacak okuma ile ilin ve bölgenin tarihi ve kültürü hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlayacaktır. Adıyaman türkülerinin geçmişi, ahilik dönemine dayanan Harfane kültürü ve daha birçok unsur üzerine inşa edilen birikime dayanmaktadır. Söz konusu birikimin içerisinde şüphesiz birçok kültürel kod bulunmaktadır. Bu kodların ortaya çıkarılması ve gelecek nesillere aktarılması kültürel süreklilik açısından önemlidir. Adıyaman türküleri üzerine inşa edilen bu çalışmada, ilgili türküler incelenerek türkülerde yer alan geleneksel motifler ve ilin sosyokültürel hayatının türkülere yansımaları görülmeye çalışılmıştır. Bunun için türküler şekil ve içerik açısından incelenmiştir. İncelenecek türküler yazılı ve internet ortamında yer alan materyallerden elde edilmiştir. Bunun için TRT Repertuarı ve Adıyaman türkülerinin yer aldığı kaynak kitaplar incelenmiştir. İçerik analizi yapılırken v ihtiyaç hâlinde kaynak kişilerle görüşmeler yapılmıştır. Bütün bunlar neticesinde Adıyaman türküleri; dil ve üslup, konu, özellik, şekil, yapı, motif, ezgi ve icra edildiği ortam açısından halk bilimi yöntemlerine göre incelenmiştir. Ardından Adıyaman iline ait türkü metinleri sırasıyla verilmiş ve sözlük çalışması ve dizin oluşturulmuştur. Ayrıca TRT repertuarında yer alan bazı türkülerin ve oyun havalarının nota düzeni, ses düzeni ve türkülerde geçen motiflere ait fotoğraflarla tez çalışması neticelendirilmiştir. Yapılan inceleme ile Adıyaman türkülerinin yapısal özelliği, geçmişi, içeriği, sanatsal ve kültürel boyutu ortaya çıkarılmıştır.