TÜRKİYE’DE PAMUK ÜRETİMİNDE DESTEKLEME POLİTİKALARININ ÜRETİME OLAN ETKİSİ VE GELECEK ÖNGÖRÜSÜ

Abstract

Tarımın toplum ihtiyaçlarını karşılama ve toplumun kalkınmasındaki rolünün büyük olduğu aşikârdır. Tarım bir ülke ekonomisinin bel kemiği niteliğindedir. Türkiye’de bu ülkeler arasında yer almaktadır. Türkiye topraklarında birçok stratejik tarım ürünü yetişmekte olup, bunlardan biride stratejik öneme sahip olan ve “Beyaz Altın” olarak nitelendirilen pamuk bitkisidir. Pamuk tekstil sanayiye hammadde sağlamakla kalmamakta, gıda ve hayvancılık sektörlerine de hammadde sağlaması açısından büyük öneme sahiptir. Aynı şekilde dolaylı olarak birçok iştigal alanı oluşturarak ülke istihdamına katkı sağlamaktadır. Türkiye tekstil sektöründe yurtiçinde ve yurtdışında büyük bir prestije sahip olup, ülke ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır. Pamuk üretimi Türkiye için ekonomik açıdan önemli ve gelir sağlayan bir tarımsal faaliyet alanıdır. Bu çalışmada, pamuk üretim alanı, üretim ve tüketim miktarı, verim ve dış ticaret verileri ile pamuk üretimine yönelik uygulanan politikalar değerlendirilmiş ve Türkiye’de pamuk tarımının gelecek tahminin yapılması ve destekleme politikalarının etkinliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Pamuk hasat alanı, üretim miktarı ve verim değerlerine ait verilerin temininde FAO ve TÜİK veri tabanından yararlanılırken, pamuk tüketim verilerinin temininde ICAC ve OECD veri tabanı, dış ticaret verilerinin temininde FAO ve UN Comtrade veri tabanından, pamuk üretiminin vergilendirilmesi ve desteklenmesine yönelik gelişmelerin incelenmesinde ise ulusal ve uluslararası kurumlarca hazırlanmış raporlar ve literatür kaynaklarından yararlanılmıştır. Pamuk üretim alanı, üretim miktarı ve verime yönelik gelecek tahmininde ARIMA modelinden istifade edilirken, pamuk üretimine yönelik destekleme politikalarının etkinliğinin belirlenmesinde ise doğrusal çoklu regresyon yönteminden yararlanılmıştır. Yapılan tahminleme sonuçları incelendiğinde; hasat alanında geçmiş yıllarda olduğu gibi daralmaların devam edeceği, pamuk üretim miktarı ve pamuk veriminde ise kademeli olarak bir artış yaşanacağı öngörülmüştür. Pamuk üretimine yönelik destekleme politikalarının etkinliği incelendiğinde ise; fark ödeme desteğinin üretime pozitif bir etkisinin olduğu mazot ve gübre desteğinin ise üretim üzerinde kayda değer bir etkisinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada pamuk üretim seyrini tahmin etmek suretiyle çiftçilerin üretim kararı almalarına yardımcı olmak ve pamuk destekleme politikalarının etkinliğini ortaya koymak hedeflenmiştir.