ARAS NEHİR HAVZASINDAKİ YAĞIŞ VE SICAKLIK VERİLERİNİN TREND ANALİZİ

Abstract

Artan sera gazı emisyon değerleriyle birlikte, küresel sıcaklık ortalamaları da gün geçtikçe artmaktadır. Sıcaklıkta meydana gelen değişim bölgenin yağış rejiminin de değişmesine sebep olmanın yanında diğer iklim parametrelerinde yapısını da değiştirmektedir. Su kaynakları ve tarımsal faaliyetlerin sürdürülebilir olması için sıcaklık ve yağış verilerinde meydana gelen değişimlerin belirlenmesi oldukça önemlidir. Bu nedenle, bu çalışmada, Aras nehir havzasında bulunan altı istasyona ait 1970-2021 yılları arasında ölçülmüş aylık toplam yağış ve aylık ortalama sıcaklık değerlerinin trendleri belirlenmiştir. İstasyonların aylık değerlerinin trendinin belirlenmesinde Parametrik olmayan Mann-Kendall (MK) yöntemi ve parametrik olmayan Spearman Rho (SR) yönteminin yanı sıra, Yenilikçi Trend Anlamlılık Testi (Innovative Trend Significance Test-ITST) ve Yenilikçi Poligon Trend Analizi (Innovative Polygon Trend Analysis-IPTA) yöntemleri kullanılarak trend analizleri yapılmıştır. Trend eğimleri, Sen'in eğim yöntemi kullanılarak tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda, ITST ve IPTA yöntemlerinin trend belirlemede özellikle yağış değerleri için daha hassas olduğu görülmüştür. Ayrıca, bölgedeki sıcaklık değerlerinin tüm yöntemlere göre anlamlı artış eğiliminde olduğu belirlenmiştir.