CAPSICUM ANNUM (BİBER) BİTKİSİNİN ŞANLIURFA’DA GELENEKSEL KULLANIMI VE GIDA OLARAK ÜRETİM YÖNTEMLERİ

Abstract

Bu çalışma, 2020-2022 yılları arasında Şanlıurfa’da biber bitkisinin üretimi ve gıda olarak kullanım çeşitlerini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Şehirde bitkinin folklorik/etnobotanik anlamda kullanımını tespit etmek ve tarladan sofraya kadar bitkiye ait tüm aşamaların bilimsel olarak kayıt altına almak amacıyla biberin en yoğun olarak üretildiği, işlendiği ve pazarlandığı 8 ilçe ve 7 mahalle pilot bölge olarak seçilmiştir. Ayrıca, biber üretimi yapan bazı üretici ve satıcıların yanı sıra ve biberi geleneksel olarak işleyen yerel halk ile de birebir görüşmeler sağlanmıştır. Çalışma alanında 70 kaynak kişi ile yüz yüze ve katılımlı gözlem tekniği kullanılarak görüşmeler yapılmıştır. Bu çalışma kapsamında biber bitkisi ile ilgili hem derlenen hem de sahada özgün olarak elde edilen verilere yer verilmiştir. Sonuç olarak, Şanlıurfa mutfağında geleneksel olarak biberin çoğunlukla baharat, salça, turşu, kurutmalık ve taze olarak değerlendirildiğini tespit ettik. Etnobotanik açısından da halk tıbbında kullanımının yanı sıra, saplarının yakacak olarak ve yeşil yapraklarının da hayvan yeminde kullanıldığı tespit edilmiştir. Periyodik olarak her sene düzenlenen İsot festivalleri de yerinde tarafımızdan gözlenmiştir. Yerel halkın bu bitkiyle ilgili bilgi birikimleri görsellerle kayıt altına alınmıştır.