0-24 ay çocuklarda pişik görülme sıklığı ve etkileyen faktörler / Prevalence of diaper rash and factors affecting 0-24 months in children

Abstract

Pişik, süt çocuklarında bezlerin sürtündüğü bölgelerde, koltuk altı gibi kapalı kısımlarda, sıcaklık, nem ve irritasyon sonucu görülen ve çocuğu çok rahatsız eden önemli bir cilt sorunudur. Çalışma, Şanlıurfa'da 0-24 ay çocuklarda pişik görülme sıklığı ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı- kesitsel tipte Şubat 2018 – Mart 2019 tarihleri arasında yapılmıştır. Çalışma evrenini, Şanlıurfa Merkez ilçelerdeki Eyyübiye, Karaköprü, Haliliye aile sağlık merkezlerine kayıtlı olan 0-24 aylık çocuğa sahip anneler oluşturmuştur. Şanlıurfa merkez ilçelerinden basit rastgele örnekleme yöntemine göre her bir ilçeden bir aile sağlık merkezi belirlenerek, Şubat 2018 – Mayıs 2018 tarihleri arasında 0-24 aylık çocuğa sahip 322 anne araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Veriler, araştırmacı 8-17 saatleri arasında aile sağlık merkezlerine giderek, araştırmayı kabul eden annelerle yüz yüze görüşülerek ve çocuk fizik muayenesi yapılarak toplanmıştır. Araştırma Harran Üniversitesi Etik Kurulu, Halk Sağlığı Müdürlüğü ve katılımcılardan izin alınarak yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, tanımlayıcı istatistik ve pearson Ki-kare analizi yapılmıştır. Çalışmaya katılan 0-24 aylık çocuklarda pişik görülme oranı %18.6 olarak belirlenmiştir. Pişik olan çocukların %11.8'i 1.Derece pişik, %6.8'i 2.Derece ve üstü pişik olduğu görülmüştür. Annelerin hepsi alt bezi olarak hazır bez kullandığını belirtmiştir. Çocukların %58.1'inin alt temizliğinin günde 1-4 defa yapıldığı belirlenmiştir. Annelerin %50.6'sı çocuk alt bezini idrar ve kaka yapılması durumunda değiştirdiğini ifade etmiştir. Anneler çocukların %84.5'inin daha önce pişik olduğunu ifade etmiştir. Annelerin %82.9'unun çocuk temizliğini ıslak mendille yaptığı saptanmıştır. Annelerin %57.1'inin çocuk bez bölgesini açık bırakıp havalandırmadıkları ifade etmiştir. Annelerin %70.2'sinin çocuk bez bölgesine koruyucu krem/madde kullanmadığı tespit edilmiştir. 1.Derece pişik çocukların %50'si kız, %50'si erkek çocuktur (p>0.05). Daha önce pişik gelişen çocukların %56.6'sı 1-12 aylıktır (p<0.05). 1.Derece pişik olan çocukların %55.3'ü 3-8 kilogramdır (p>0.05). 1.Derece pişik gelişen çocuk annelerinin %68.4'ü 17-27 yaşındadır (p>0.05). 1.Derece pişik gelişen çocuk annelerinin %44.7'si ortaokul ve üzeri mezunudur (p>0.05). 1.Derece pişik olan çocukların %57.9'unun günde 1-4 defa alt bezi değiştirilmektedir (p>0.05). Sonuç olarak; Şanlıurfa'da sıcak havaların olmadığı mevsimde yapılan bu çalışmada pişik görülme sıklığının yüksek olduğu, annelerin pişik oluştuğunda genellikle doğru uygulama yapmadıkları ve bu konuda yeterli bilgiye sahip olmadıkları belirlenmiştir. Bu nedenle hemşireler tarafından annelere yönelik çocuklarını pişikten koruma ve pişik olduğunda tedavisine yönelik uygulamalar konusunda bilinçlendirme çalışmaların başlatılması önerilmektedir.