Kahramanmaraş'ta dinî mûsikî / Religious music in Kahramanmaraş

Abstract

Bu çalışmanın konusu, Kahramanmaraş'ta geçmişte ve günümüzde var olan dinî mûsikî kültürüdür. Kahramanmaraş'ta Dinî Mûsikî kültürünün en önemli temel unsurları Câmi ve Tekke Mûsikîsidir. Câmi ve Tekke Müslüman toplumun ibadet maksadıyla buluştuğu, dinî mûsikî kültürünün yaşandığı önemli mekânlardır. Câmi ve Tekke Mûsikîsi arasında benzer uygulamalar vardır. Aralarındaki en büyük fark ise câmi mûsikîsinde enstrüman kullanılmamasıdır. Çalışmanın amacı Kahramanmaraş'ta dinî mûsikî geleneğinin geçmişten günümüze kadar olan gelişimi, icrâ edilen dinî mûsikî formları, mûsikîsinin gelişimine katkıda bulunan mûsikîşinasları, mûsikînin tarihî süreçteki sözlü ve yazılı uygulamalarının araştırılarak ulaşılabilen eserlerin derlenmesidir. Tez çalışmamız geçmişten bize miras kalan dinî mûsikî kültürünü Kahramanmaraş'ta yaşatmak ve gelecek nesillere aktarmak açısından önemlidir. Bu konuda daha önce akademik bir çalışma yapılmamıştır. Kahramanmaraş kültürünün önemli bir unsurunu incelediğimiz bu çalışmada, dinî mûsikî tarihî süreçte ele alındı. Öncelikle tarihî kaynaklar, seyahatnâmeler, kitaplar, tez çalışmaları ve yaşayan mûsikîşinaslardan faydalanıldı. Önemli gördüğümüz ve tespit edebildiğimiz mûsikîşinas sayısı on sekizdir. Sesli ve görsel kaynaklara başvuruldu. Saha araştırması yapılarak dinî mûsikî formlarından Kahramanmaraş'a mahsus örnekler kayıt altına alındı. Maraş mûsikî kültürüne katkı sağlayan önemli mûsikîşinaslara yer verildi. Tarihte ve günümüzde Kahramanmaraş'ta dinî mûsikînin icrâ edildiği mekânsal yapılar ve tasavvufî kurumlar tespit edildi. Kahramanmaraş'ta günümüzde var olan Ulu Camiî, döneminde faal olan Maraş Mevlevîhânesi, Yum Baba Tekkesi ve Maraş Mûsikî Cemiyeti dinî mûsikînin günümüze kadar varlığını devam ettirmesinde rolü olan önemli yapılardır. Hasan Nâdirî Efendi ve Hâfız Veliddîn Efendi'ye ait mevlidler dinî mûsikîye ait yazılı eserlerdir. Dinî mûsikî kapsamında icrâ edilen elli üç eser tespit edilerek çalışmamızda yer almıştır. On bir eser tarafımızdan notaya alınmıştır. Yörede icrâ edilen Dinî Mûsikî formlarında Hüseynî, Sabâ, Segâh, Uşşak ve Hicaz makamları ağırlıktadır. Bu konuda araştırma ve çalışma yapmak isteyenler dinî mûsikîmizin Kahramanmaraş'a has örneklerini notalar ve güfteler üzerinde görebilecekler, varlığını ve güzelliğini müşahede edebileceklerdir. Anahtar Kelimeler: Kahramanmaraş tarihi, Kahramanmaraş kültürü, Kahramanmaraş mûsikîsi, Dinî Mûsikî, Câmi, Tekke, Ramazâniyeler, İlâhîler.