Bazı makarnalık buğday çeşitlerinin şanlıurfa koşullarında değerlendirilmesi / Testing of some durum wheat varieties in şanliurfa conditions

Abstract

Bu çalışma, 2018-2019 ürün yetiştirme sezonunda, Şanlıurfa ekolojik koşullarında bazı makarnalık buğday çeşitlerinde adaptasyon yeteneğinin belirlenmesi için GAP Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Koruklu Araştırma İstasyonunda yürütülmüştür. Çalışma, tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemede materyal olarak; araştırma enstitüleri, Harran Üniversitesi ve ticari tohumculuk firmaları tarafından tescil edilmiş 25 adet makarnalık buğday çeşitleri kullanılmıştır. Çalışmada; metrekarede bitki sayısı (adet/m2), başaklanma gün sayısı (gün), bitki boyu (cm), yatma durumu (%), metrekarede başak sayısı (adet/m2), başakta başakçık sayısı (adet/başak), başak uzunluğu (cm), başakta tane sayısı (adet), başakta tane ağırlığı (g), tane verim (kg/da), hasat indeksi (%), bin tane ağırlığı (g), hektolitre ağırlığı (kg/hl), camsılık oranı (%), protein oranı (%), yaş gluten oranı (%), sedimantasyon değeri (ml) ve pazarlama fiyatı (TL/kg) özellikleri incelenmiştir. Araştırmada çeşitlerin agronomik ve kalite özellikleri ölçülmüş ve verim ile ilişkileri korelasyon ve regresyon analizleri ile araştırılmıştır. İncelenen bu özellikler sonucuna göre; metrekarede bitki sayısı 390-460 adet/m2, başaklanma gün sayısı 84.25-88.5 gün, bitki boyu 78.25-96.25 cm, yatma durumu % 0, metrekarede başak sayısı 474-669 adet/m2, başakta başakçık sayısı 14.0-17.26 adet/başak, başak uzunluğu 5.05-6.71 cm, başakta tane sayısı 37.5-60.55 adet, başakta tane ağırlığı 1.49-2.72 g, tane verimi 449.99-635.83 kg/da, hasat indeksi % 22.73-42.08, bin tane ağırlığı 24.85-41.45 g, hektolitre ağırlığı 73.4-80.6 kg/hl, camsılık oranı % 95.25-99.0, protein oranı % 13.97-17.75, yaş gluten oranı % 35.65-44.05, sedimantasyon değeri 16.0-29.75 ml ve pazarlama fiyatı 1.52-1.63 TL/kg olarak tespit edilmiştir. Verim ve verim öğeleri arasında yapılan korelasyon analizinde sonuçlar çoğunlukla istatistiki olarak önemsiz bulunmuştur. İstatistiksel önemdeki regresyon eşitliklerinin de determinasyon katsayıları düşük bulunmuştur. Artuklu çeşidi tane verimi, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı ve camsılık oranı bakımından öne çıkmıştır. Sümerli, Fırat-93 ve Burgos çeşitleri ise protein oranı, yaş gluten oranı ve sedimantasyon değeri bakımından öne çıkmıştır. Yapılan karlılık analizi sonucunda dekara en fazla gelir 1036.40 TL/da ile Artuklu çeşidinde tespit edilmiştir. Sarı başak ve Alatay çeşitleri 995,38 ve 992.76 TL/da gelirle 2. ve 3. Sırada yer almışlardır.