Bazı pamuk (Gossypium hirsutum L.) genotiplerinin çoklu dizi (line X tester) melezlerinde tarımsal ve teknolojik özelliklerin kalıtımı / The inheritance of agricultural and technological properties of some cotton genotypes (Gossypium hirsutum L.) in line X tester hybrids

Abstract

Bu araştırma, bazı pamuk genotiplerinin çoklu dizi (Line x Tester) analiz yöntemine göre oluşturulan F1 melez populasyonlarında; incelenen özellikler yönünden genetik yapıyı incelemek, F1 melez gücünü saptamak, uygun anaç ile bunların kombinasyonlarını belirlemek ve daha sonra yapılacak ıslah çalışmalarına genetik kaynak oluşturmak amacıyla yürütülmüştür. Çalışma, 2015 ve 2016 yıllarında Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü'nde, 4 ana ve 7 baba olarak kullanılan pamuk genotipleri (Gossypium hirsutum L.) ve 28 kombinasyonla yürütülmüştür. Oluşturulan populasyonlarda; incelenen tüm özelliklerin (lif uzunluğu hariç) eklemeli olmayan genler tarafından yönetildiği saptanmıştır. Bitki boyu, odun dalı sayısı, koza sayısı, koza kütlü ağırlığı, erkencilik oranı, çırçır randımanı, 100 tohum ağırlığı, lif uzunluğu ve lif inceliği yönünden pozitif ve diğer özellikler yönünden ise negatif yönde heterosis oluştuğu saptanmıştır. Anaçlara ait genel uyum yeteneği bakımından, kütlü pamuk verimi yönünden; Gloria, TMN199 ve ZN1018; erkencilik oranı yönünden TMN199, GW2357 ve TMN170; ilk koza açma süresi yönünden TMN170 ve UA48; odun dalı sayısı yönünden UA48, ZN1018 ve ADN712; bitki boyu yönünden İpek 607 ve Gloria; koza sayısı yönünden TMN199, STV-468, GW2357 ve TMD139; koza kütlü ağırlığı yönünden GW2357 ve Gloria; 100 tohum ağırlığı yönünden İpek 607; çırçır randımanı yönünden TMN199, TMD139 ve ZN1018; lif uzunluğu yönünden Gloria, Flash, İpek 607 ve UA48; lif inceliği yönünden İpek 607 ve TMD139; lif kopma dayanıklılığı yönünden Gloria ve UA48; kopma anındaki lif uzama oranı yönünden Flash, STV-468, ADN712, TMD139 ve TMN170; kısa lif içeriği yönünden Gloria, İpek 607 ve UA48 ve lif yeknesaklık oranı yönünden ise Flash, UA48 ve İpek 607 genotipleri ön plana çıkmıştır. Ayrıca, kütlü pamuk verimi yönünden TMN199 X İpek 607, TMN199 X UA48, Flash X GW2357, Gloria X İpek 607, Gloria X UA48 ve STV-468 X ADN712; erkencilik oranı yönünden TMN199 X TMN170; ilk koza açma süresi yönünden Gloria X ADN712 ve Flash X ZN1018; odun dalı sayısı yönünden Gloria X İpek 607; bitki boyu yönünden Gloria X UA48; koza sayısı yönünden STV-468 X İpek 607 ve TMN199 X TMN139; koza kütlü ağırlığı yönünden Flash X GW2357 ve Gloria X İpek 607; 100 tohum ağırlığı yönünden TMN199 X GW2357 ve Gloria X ADN712; çırçır randımanı yönünden TMN199 X TMD139, TMD199 X TMN170, Flash X ZN108 ve STV-468 X TMD139; lif uzunluğu yönünden Flash X ADN712 ve STV-468 X İpek 607; lif inceliği yönünden STV-468 X İpek607; lif kopma dayanıklılığı yönünden TMN199 X UA48, Flash X İpek 607, STV-468 X GW2357 ve STV-468 X UA48; kopma anındaki lif uzama oranı yönünden Flash X ZN1018, Gloria X UA48 ve STV-468 X ADN712; kısa lif içeriği yönünden Flash X İpek 607 ve lif yeknesaklık oranı yönünden ise TMN199 X TMN170 melez kombinasyonlarının anılan özelliklerin geliştirilmesi yönünden en ümitvar melezler olarak belirlenmiştir.