Yığma bir seyir kulesinin dinamik analizi / Dynamic analysis of a masonary tower

Abstract

Yığma yapılarda kullanılan malzemelerin gevrek olması nedeniyle mühendislik açısından istenmeyen davranışlar görülmekte, taşıma kapasitesinin aşılması durumunda ani kırılmalara ve çatlamalara yol açmaktadırlar. Söz konusu nedenlerden dolayı yığma yapılar depreme dayanıklı yapılar olarak değerlendirilmemektedirler. Yığma yapı örneklerinden biri de kulelerdir. Seyir kulelerinde, özellikle tarihi olanlarında yaygın olarak yığma ve ahşap taşıyıcı sistemler görülmektedir. Çalışmanın konusunu oluşturan seyir kuleleri gibi yığma tipe sahip yapıların deprem ve rüzgâra karşı davranışlarının bilinmesi ve dayanıklılıklarının artırılması gerekmektedir. Betonarme ve çelik yapıların hem yatay yükler ve hem de düşey altında nasıl davrandığı, elde edilen tecrübeler neticesinde matematiksel olarak da ifade edilirken, yığma yapıların düşey ve bilhassa yatay yükler altındaki davranışı belirsizliğini korumaktadır. Yığma yapıların deprem karşısında ki davranışı, yetersizlikleri, depreme dayanıklı donatı takviyeli binaların tasarımı, hasar görmüş binaların onarımı vb. konular üzerinde halen araştırmalar sürmektedir. Bu çalışmanın amacı, yığma bir seyir kulesinin dinamik analizinin gerçekleştirilmesidir. Araştırma sonuçlarına göre, yığma yapıların basınç dayanımları her ne kadar yüksek olsa da kayma gerilmelerine karşı olan dayanım sınır değerlerinin basınç gerilmeleri karşısında oldukça zayıf kaldığı tespit edilmiştir. Bu tip narin yapıların sünekliliklerinin olabildiğince yüksek olması gerekirken tam tersi düşük sünekliliğe sahip yığma yapı tekniğiyle inşa edilmesi durumunda yapıda oluşacak gerilmelerin karşılanabilse bile, büyük depremlerde gevrek kırılmalardan kaynaklanan hasarlardan kaçınılamayacağı görülmüştür.