Suruç Ovası üreticilerinin sulama bilgilerinin tarımsal yayım açısından değerlendirilmesi / Assessing the Suruc Plain producers' knowledge of irrigation in terms of agricultural extension

Abstract

Dünyada nüfus artışına paralel olarak, besin ve su gereksinimi de artış göstermektedir. Ancak su kaynakları sınırlıdır ve küresel iklim değişimleri sonucunda yaşanan kuraklıklar, bu kaynağın giderek azalmasına neden olmaktadır. Ne yazık ki, bu değişimden en fazla tarım sektörü etkilenmektedir. Çünkü tarımsal üretim doğa ve iklim koşullarına bağlıdır ve en fazla su tüketimi bu sektörde gerçekleşmektedir. Bu nedenle su politikası, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de önem kazanmış, modern sulama yöntemleri kullanılmaya başlanmıştır. GAP kapsamında planlanan Suruç Sulama Projesi, su kaynaklarının daha ekonomik kullanılabilmesi amacıyla hazırlanan bir projedir. Projenin en önemli özelliği, Türkiye'nin en büyük, dünyanın 5. büyük sulama tüneli olan Suruç Tüneli'ne sahip olmasıdır. Atatürk Barajı'ndan alınan sularla brüt 94.814 ha alan sulanabilecektir. Suruç Sulama Projesi'ni, Harran Ovası Projesi'nden farklı kılan özellik, üreticilerin basınçlı sistemler ile üretim yapılmasına uygun olarak planlanmasıdır. Harran Ovası'nda karşılaşılan tuzlanma sorunu, Suruç Projesi'nin hazırlanmasında ana örnek olmuştur. Bu çalışmada, sulamaya açılacak Suruç Ovası'nda, durum değerlendirmesi yaparak tarımsal, çevresel, sosyo-kültürel yapıya ilişkin sorunları ortaya koymak, tarımsal yayım açısından çıkarımlarda bulunarak çözüm önerileri gerçekleştirmek amaçlanmıştır. Şanlıurfa İli'ne bağlı Suruç İlçesi'nden 96 üretici araştırma kapsamına alınmış, 24 köyde yüz yüze anket yapılmıştır. Ayrıca, nitel araştırmalarda sıklıkla kullanılan görüşme tekniği çalışmada kullanılmıştır. Kuramsal yaklaşım olarak, işlevsel modelden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, Suruç üreticisi sulu tarımı bilmektedir. Özellikle Harran Ovası'na su verildiğinde, Suruç üreticisi, Harran üreticisine sulu tarımı öğreten öncü kişiler olmuşlardır. Üreticilerin en önemli sorunları; su, alet-makine, toprak, sermaye ve bilgi yetersizliğidir. Üreticilerin öncelikli tarımını yapacağı ürünler sırasıyla; pamuk, mısır, sebze ve meyvedir. Harran Ovası topraklarının aşırı sulamadan dolayı tuzlanması, olumsuz bir örnek oluşturduğundan, üreticiler sulama projesini olumlu değerlendirmektedir. Aşiret yapısı, bölgede varlığını devam ettirmesine karşın, üreticilerin aşiret ile ilişkilerinin zayıf olduğu saptanmıştır. Çiftçilerin ana bilgi kaynakları arasında, birinci sırada ilaç satıcıları, ikinci sırada kamu yayımı, üçüncü sırada çevresi, dördüncü sırada danışmanlık şirketleri yer almaktadır. Ovada sulamanın başlamasıyla her alanda bir değişim gerçekleşebilecektir. Bu değişimlerin tarımsal, ekonomik, toplumsal, kültürel, çevresel alanlarda olması beklenebilir. En çok ekonomik yaşamda beklenen değişim, sosyo-kültürel alanda da büyük bir değişime neden olabilir. Ancak tüm bunlar Tarımsal Yayım bilimdalının kapsamını aşmaktadır. Çünkü, tek boyutla açıklanabilecek bir süreç değildir. Kısaca sulama, ovada yeni bir toplumsal değişim süreci başlatacağından, sulama sonrası yapılacak durum değerlendirmelerinde disiplinlerarası çalışma gereği ortaya çıkmaktadır. Ayrıca araştırmada, eşgüdüm ve tarımsal yayım için öneriler geliştirilmiştir.