Yarı kurak iklim koşullarında farklı ekim zamanı ve bitki sıklığının pamuğun (Gossypium hirsutum L.) verim ve lif kalite özelliklerine etkisi / Effect of different sowing date and plant population on seed cotton (Gossypium hirsutum L.) yield and fiber quality characters in semi arid conditions

Abstract

Bu araştırma, Harran Ovası yarı kurak iklim koşullarında farklı ekim zamanlarının Stoneville 468 pamuk çeşidinde; tek, çift sıra ve dar sıralı ekim sisteminin pamuğun (Gossypium hirsutum L.) verim ve verim unsurlarına olan etkisini araştırmak amacıyla planlanmıştır. Çalışma, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Eyyübiye Kampüsü araştırma alanında 2018 yılı yetiştirme döneminde yapılmıştır. Çalışma tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre; ekim tarihleri ana parselleri (20 Nisan, 5 Mayıs, 20 Mayıs ve 5 Haziran) ve ekim sıklıkları (sıra arası 70 cm, 35 cm ve 70 cm x 20 cm x 70 cm) ise alt parselleri meydana getirecek şekilde, 3 tekrarlamalı, her konu 6 sıralı, parsel uzunluğu 10 m, sıra üzeri 10 cm, parseller arası 2 m ve bloklar arası 3 m boşluk olacak şekilde ekimi yapılmıştır. Çalışma sonucunda; farklı ekim zamanları bakımından ortalama kütlü pamuk veriminin 154.37 kg/da ile 552.10 kg/da arasında değişim gösterdiği belirlenmiştir. Ekim zamanının gecikmesiyle; denemede belirlenen karakterler yönünden; kütlü pamuk verimi, bitki başına kütlü pamuk verimi, erkencilik oranı, bitkideki meyve dalı sayısı, bitki başına koza sayısı, koza başına kütlü pamuk ağırlığı ve çırçır randımanının azaldığı; bitki başına odun dalı sayısı, bitki boyu, 100 tohum ağırlığı, lif uzunluğu (kısmen) ve kısa lif içeriğinin (kısmen) arttığı; lif kopma mukavemeti, lif inceliği ve lif uzunluk uyumu indeksi değerlerinin ekim zamanlarından etkilenmediği belirlenmiştir. Ayrıca, bitki sıklığının artmasıyla; kütlü pamuk verimi, bitki boyu ve 100 tohum ağırlığının arttığı; erkencilik oranı, bitki başına odun dalı sayısı, bitki başına meyve dalı sayısı, bitki başına koza sayısı, bitki başına kütlü pamuk verimi ve koza başına kütlü pamuk ağırlığının azaldığı; çırçır randımanı, lif mukavemeti, lif inceliği, lif uzunluğu, lif uzunluk uyumu indeksi ve kısa lif oranı değerlerinin ekim sıklıklarından etkilenmediği belirlenmiştir. Sonuç olarak pamuk ekimlerin 20 Nisan ile 20 Mayıs arasında yapılaması gerektiği ve bitki sıklığına bağlı olarak, hasat makineleri modifiye edilmelidir.