Seyfüddevle hatiplerinden İbn Nübâte'nin hayatı, edebi kişiliği ve cihatla ilgili hutbelerinin edebi açıdan tahlili

Abstract

Bu çalışmada Hamdanilerin (905-1004) Bizansla yaptığı savaşlarda insanları savaşa teşvik etmede etkili bir isim olan, "Hatibu'l Hutaba" diye isimlendirilen İbn Nübâte el-Hatibi'nin (ö. 927) hayatı, edebi kişiliği ve cihada çağrı için yaptığı hutbelerin edebi yönü ele alınmıştır. Nitekim şimdiye kadar ülkemizde ibn Nübâte el-Hatibi hakkında herhangi bir akademik çalışma yapılmamıştır. Bu durum beni böyle değerli ve akademik açıdan dikkate alınması gereken alimin hayatını, yaşadığı dönemi ve hutbelerini incelemeye, araştırmaya ve tahlil etmeye sevk etmiştir. Özellikle hatibin hutbelerinde, cihada çağrı için yaptığı hutbelerin önemi ve payı ağırlık kazanmaktadır. Araştırmada İbn Nübâte el-Hatibi'nin hayatı ve edebi kişiliği incelenirken toplumsal olayların belirlenmesinde sosyolojik yöntem kullanılmıştır. Bu çalışmam giriş ve iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, hatip İbn Nübâte'nin yaşadığı çevre ve yaşadığı dönem anlatılmıştır. Kısmen de bu dönemin siyasi ve kültürel yönlerine değinilmiştir. Ayrıca İbn Nübâte el-Hatibi'nin Hamdani devletinin güçlü liderlerinden olan Seyfüddevle ile yakın ilişkisine dikkat çekilmiştir. Hitabet kavramının tarihsel süreci incelenip, hitabet ve hutbenin İslâm tarihindeki gelişimi ve önemi etraflıca ela alınmıştır. İkinci bölümde ise cihat kavramının ayet ve hadislerdeki karşılığı araştırılmış olup, cihadın tanımı ve İbn Nübâte el-Hatibi'nin cihada çağrı için yaptığı hutbelerinin edebi tahlili yapılmıştır. Hutbelerin daha kolay anlaşılmasını sağlamak adına öncelikle orijinal Arapça metin verilmiştir. Daha sonra her hutbenin altına Türkçe'ye tercümesi yapılarak hutbenin edebi ve sanatsal açıdan tahlili yapılmıştır. Hutbenin çevirisi yapılırken motamot bir çeviri değil de daha çok genel anlam gözetilerek serbest bir çeviri yapılmıştır. Hatibin cihat ile ilgili hutbeleri, İslâm'da gaza ve cihat anlayışının yansıması sonucu ortaya çıkmıştır. Çalışmadan elde edilen çıkarımlar çalışmanın sonuç kısmında yer verilmiş olup, çalışma nihayete erdirilmiştir. Anahtar kelimeler: Hitabet, Hutbe, Cihat, İbn Nübâte el-Hatibi.