Şanlıurfa ilinde yetiştiriciliği yapılan üzüm çeşitlerinin bazı fitokimyasal profillerinin belirlenmesi / Determination of some phytochemical profiles of grape varieties which are grown in Sanliurfa province

Abstract

Bu araştırmada, Şanlıurfa İlinde yetiştirilen 29 üzüm çeşidine ait örnekler toplanarak bu üzümlerin fitokimyasal özellikleri ve kalite parametreleri 2013 ve 2014 yıllarında analiz edilmiştir. Üzüm örnekleri Şanlıurfa İli Hilvan, Siverek, Bozova, Karaköprü, Akçakale ilçelerinde bulunan bağlardan alınmıştır. Üzüm örneklerinde meyve suyu pH'sı, SÇKM, titre edilebilir asitlik, olgunluk indisi değerleri, şeker ve organik asit içerikleri belirlenmiştir. Ayrıca üzüm numunelerinin kabuk, meyve eti ve çekirdeklerinde fenolik madde analizleri yapılmıştır. Üzüm çeşitleri birbiri ile kıyaslanırken, beyaz ve renkli olarak iki guruba ayrıldıktan sonra hem kendi aralarında hemde renk farklılığı arasında istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Sonuç (I); beyaz ve renkli çeşitlerin SÇKM miktarları, olgunluk indisi değeri, fruktoz içeriği, glikoz, galaktoz ve sitrik asit içeriği arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemsiz bulunurken, meyve suyu pH'sı, titre edilebilir asitlik değerleri, sakkaroz, oksalik asit, tartarik asit, malik asit (D-malik asit, L-malik asit), fumarik asit içerikleri arasındaki farklılıkların istatistiksel olarak önemli olduğu belirlenmiştir. Beyaz ve renkli üzüm çeşitlerinin kendi aralarında yapılan istatistiksel analiz sonucunda, SÇKM, olgunluk indisi, titre edilebilir asitlik, meyve suyu pH'sı değerleri, glikoz, fruktoz, galaktoz, sakkaroz içerikleri, oksalik asit, tartarik asit, malik asit (D-malik asit, L-malik asit), sitrik asit, fumarik asit içeriklerinin birbirinden farklı olduğu belirlenmiştir. Fruktoz ve glikoz bakımından Tahannnebi (7.03, 8.10 g.100g-1) ve Serpenekıran (6.46, 7.18 g.100g-1) çeşitleri ön plana çıkarken, tartarik asit bakımından Cabernet Sauvignon (492 mg.100g-1) en yüksek değere yerli beyaz çeşitlerimizden Ağ Banki (400 mg.100g-1) sahipken, renkli çeşitlerimizden ise Top Üzüm'ün (387 mg.100g-1) en yüksek değere sahip olduğu görülmüştür. Sonuç (II); kabuk, meyve eti ve çekirdekte yapılan analizlerin istatistiksel değerlendirilmesi sonucunda, beyaz ve renkli çeşitlerin çekirdekteki tanen ve toplam flavonoid içerikleri arasındaki farklılıklar önemsiz bulunurken, kabuk, meyve eti ve çekirdeklerin toplam fenol, toplam antosiyanin, toplam flavonoid, toplam tanen içerikleri arasındaki farklılıkların önemli olduğu belirlenmiştir. Beyaz ve renkli üzüm çeşitlerinin kendi aralarında yapılan istatistiksel analiz sonucunda, kabuk, meyve eti ve çekirdeklerin toplam fenol, toplam antosiyanin, toplam flavonoid ve toplam tanen içeriklerinin birbirinden farklı olduğu belirlenmiştir. Sonuç (III); kabuk, meyve eti ve çekirdekte yapılan analizlerin istatistiksel değerlendirilmesi sonucunda, beyaz ve renkli çeşitlerin çekirdeklerinde gallik asit ve kateşin, meyve eti epikateşin içerikleri arasındaki farklılıklar önemsiz bulunurken, kabuktaki gallik asit, epikateşin, klorojenik asit, kuersetin ve kamferol içerikleri, meyve etindeki gallik asit, kateşin ve klorojenik asit içerikleri ve çekirdeklerin kateşin, epikateşin içerikleri arasındaki farklılıkların önemli olduğu belirlenmiştir. Beyaz ve renkli üzümlerin çekirdeklerinde klorojenik asite rastlanılmaz iken, meyve eti ve çekirdeklerinde de kursertin ve kamferola rastlanılmamıştır. Beyaz ve renkli üzüm çeşitlerinin kendi aralarında yapılan istatistiksel analiz sonucunda, kabuk, meyve eti ve çekirdeklerdeki gallik asit, kateşin, epikateşin, klorojenik asit, kuersetin ve kamferol içeriklerinin istatiksel olarak birbirinden farklı olduğu belirlenmiştir. Sonuç (IV), yapılan bu analizler sonucunda; Öküzgözü, Şiraz ve Cabernet Sauvignon çeşitlerinin dışında fenolik madde içeriği bakımından yerli siyah çeşitlerimizden Kara Kabarcık, Tilgören ve Top Üzüm ön planda yer alırken, beyaz yerli çeşitlerimizden ise Çiloreş, Hasani ve Tahannebi çeşitleri ilk sıralarda yer aldığı görülmüştür.