İtikadî mezheplerde şefaat anlayışı / The view of intercession in Islamic sects

Abstract

Şefaat, bir kimseye yardım etmek, onu zor bir durumdan kurtarmak, ona aracı olmak, onun bağışlanması için af dilemek anlamlarına gelir. İslam literatüründe, Yüce Allah'ın vereceği izin ve yetki çerçevesinde peygamberlerin ve diğer iyi kulların, büyük günah sahibi Müslümanların affedilmesi, günahlarının bağışlanması ve cennete girmeleri için aracı olmaları olarak değerlendirilir. Şefaat tarih boyunca gündeme gelmiş bir konudur. Şefaat, sadece İslam dininde değil, ilahi dinler olan Yahudilikte ve Hristiyanlıkta, yine bir çok beşerî din ve inanç biçiminde ve özellikle putperestlikte de varolmuştur. İslam'dan önce, şefaatte bulunma yetkisi insanlara, putlara, farklı metafizik güçlere ve doğada bulunan farklı nesnelere verilmişti. Yüce Allah, İslam ile birlikte bu yanlış inançları reddetmiş, ortadan kaldırmıştır. Şefaat yetkisinin ve izninin kafirlerin ve putperestlerin inandığı varlıklarda değil, sadece ve sadece kendisine ait olduğunu ortaya koymuştur. Her din ve inançtan insanın şefaati istemesi ve şefaatin arkasına sığınmaya çalışmasında bir çok dini, psikolojik, sosyal v.b neden bulunmaktadır. Bu nedenler genellikle toplumda varolan kalıplaşmış inanç biçimleri, ahirette kötü bir sonuçla karşılaşmak istememek, günahlarının bağışlanması için bir aracıya duyulan ihtiyaç vb. olarak karşımıza çıkmaktadır. Şefaat konusunda İslam mezhepleri arasında da fikir ayrılığı bulunmaktadır. Haricîler, Mu'tezile, Zeydiyye ve diğer bazı gruplar şefaati ya reddetmiş veya sınırlandırma yoluna gitmişlerdir. Ehl-i Sünnet, Mürcîe ve Şia da şefaatin mümkün olduğunu ve kıyamette gerçekleşeceğini kabul etmişlerdir. Şefaatin böyle farklı değerlendirilmesindeki en önemli sebep, mezheplerin Kur'an-ı Kerim ve hadisleri yorumlamalarından, dini metinlerden çıkrdıkları sonuçlardan kaynaklanmaktadır. Şefaat ile ilgili tartışmalar günümüzde de güncelliğini korumaktadır. Yaptığımız bu çalışmada, günahkar Müslümanlar hakkında gerçekleşeceği umulan şefaat konusunda itikadî mezheplerin yaklaşımları ve bu mezhepler arasındaki görüş farklılıkları ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Mezhepler, Şefaat, Büyük Günah, Kur'an, Hadis, Peygamber, Aracı olma.