215/1 numaralı Urfa Şer'îyye Sicili'nin transkripsiyon ve değerlendirmesi (H.1320-1321/ M.1902-1904) / Transcription and analysis of Urfa Court Records numbered 215/1 (H.1320-1321/ 1902-1904 AD)

Abstract

215/ 1 Numaralı Urfa Şer'îyye Sicili'nin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi (H.1320-1321 / M. 1902-1904) başlığı altında hazırladığımız bu tezde söz konusu sicilin transkripsiyonu yapıldı. Ve sicilde yer alan kayıtların değerlendirilmesiyle birlikte XX. yüzyıl Urfa'sının ekonomik, sosyal ve kültürel hayatına dair bilgiler elde edildi. Tez çalışmamızın konusu 215/1Numaralı Urfa Şer'îyye Sicil'inde yer alan belgelere dayanarak şekillenmiştir. Çalışma neticesinde Osmanlı Devletiˈnin XX. yüzyılında Urfaˈda hukukî, sosyal ve ekonomik yapının işleyişi ile bu dönemde Urfaˈda yaşayan etnik gruplar, Müslim-Gayrimüslim ilişkileri, hakkında bilgi verilerek literatüre katkı yapılması amaçlanmıştır. Tezimizin ana kaynağını 215/1 Numaralı Urfa Şer'îyye Sicili ve konuyla ilgili yapılan araştırma eserler oluşturdu. Çalışmamız H.1320-1321/M.1902-1904 tarihini kapsamaktadır. Giriş, dört ana bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Giriş kısmında, özel yaşama dair bilgiler içeren kaynaklardan biri olan şer'iyye sicillerinin farklı konularda belgeler içerdiği fakat 1839ˈda ilan edilen Tanzimat Fermanı ile sicillerdeki belgelerin çeşitliliğinin azaldığı ve yayınlanan nizamnamelerle şer'i mahkemelerin yetkileri kısıtlandığı aktarılmıştır. Birinci bölümde sicilimizde geçen meslekler, ünvanlar ve lakaplar ile bölgede bulunan yerleşim yerlerinin isimleri hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde, sicilimizin künyesi ve yazıda takip edilen metot hakkında bilgi verildikten sonra incelenen sicilin değerlendirmesi yapılıp, istatistiki bilgiler tablolar halinde sunulmuştur. Bu istastiki tablolarda, Urfaˈda bulunan farklı etnik ve dini yapıya mensup olan cemaatlerin şer'i mahkemeye başvuruları ile birbirlerine vekil olan farklı cemaatlerin bilgileri yer almaktadır. Üçüncü bölümde, sicilimizdeki bilgiler ışığında 1902-1904 yılları arasındaki Urfa ele alındı. Livada farklı etnik ve dini yapıya mensup olan cemaatlerin olduğuna değinildi. Yine bu bölümde, ekonomik faaliyetler kapsamında olan çarşılar, pazarlar ve hanlar hakkında bilgiler aktarıldı. Dördüncü bölüm, sicilimizin transkripsiyonundan oluşmaktadır. Çalışmamızın sonuç kısmı tezimizin genel değerlendirmesinin yer aldığı bölümdür. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Urfa, Şer'îyye Sicilleri, Sosyo-Kültürel Hayat