Esbâb-ı Nüzûl açısından Ahzâb sûresinin değeri / The value of Ahzâb surah in terms of the reason of revealing

Abstract

Bu çalışmada, Medine'de nâzil olmuş, yetmiş üç ayet, bin yüz seksen kelime ve beş bin yedi yüz doksan altı harften ibaret, Kur'an-ı Kerîm'in otuz üçüncü sûresi olan Ahzâb Sûresi, esbâb-ı nüzûl bağlamında ele alınmıştır. Ayrıca çalışmada, klasik ve modern müfessirlerin bu sûreye olan yaklaşımları da incelenmiştir. Ahzâb Sûresi'nin incelenmesinin nedenleri arasında şunlar yer almaktadır: sûre, Medine'ye inen ilk sûrelerden biridir ve her yüzyıla uygun birçok ilâhî kod ve prensip içerir. Ayrıca sûrede en çok bahsedilen konulardan biri olan Hendek Savaşındaki tarihsel sürecin günümüzde Müslümanların yaşadığı duruma çok benzemesi ve Allâh Resûlü'nün, pek çok açıdan bütün insanlara iyi bir örnek olarak görülmesi de bu sûrenin incelenme nedenleri arasındadır. Ahzâb Sûresi'nin esbâb-ı nüzûl bağlamında değerinin incelenmesiyle, bu ayetlerde genel olarak Hz. Peygamber'e ve onun şahsında ümmetine takvâ, tevekkül ve ilâhî emirlere itaat tavsiyesi, ana baba ve çocuklar arasındaki meşrû ve hukukî bağ, evlât edinme âdeti, kan hısımlığı dışındaki velâyet bağı gibi konuların anlatıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca, Ahzâb Savaşı, münafıkların savaşa yönelik psikolojileri ve davranışlarıyla ilgili açıklamalar, Hz. Peygamber'in müstesnâ şahsiyeti, Allâh nezdindeki durumu ve derecesi, aile hayatı, kendisine ve eşlerine mahsus evlenme, boşanma, örtünme, sosyal ilişkiler konularına ait hükümler, emânet kavramı ve emânete riâyet etmenin önemi ile ilgili hususlara yer verildiği görülmüştür. Çalışmada elde edilen en önemli sonuçlar ise şu şekildedir: insanın hayatı, ancak Allâh'a karşı olan sorumluluklarını yerine getirdiğinde amacına ulaşmış olur. Toplumun fertleri arasında soya dayanan bir övünmenin İslam'da yeri yoktur. İslam dininde üstünlük ve övgü sebebi ancak takvâdır. Yalan haberlerin yayılması toplum için ölümcül bir zehirdir ve Ahzâb Sûresi yalan haberleri yayanlar konusunda müminleri uyarmaktadır. Peygamber, müminlerin kendi kişisel tercihlerinden daha ön planda olmalıdır. Peygamber eşleri sevgi ve hürmet noktasında müminlerin annesi konumundadır. Anahtar Kelimeler: Kur'an, Ahzâb Sûresi, Esbâb-ı Nüzûl, Tefsir