Harran Ovasında sulama birliklerinin sistemperformanslarının değerlendirilmesi / The evaluation of system performance of irrigation associations in Harran Plain

Abstract

Bu çalışmada, Şanlıurfa Harran Sulamasının, Şanlıurfa Ana Kanalından su alan ve su kaynağına fiziki olarak yakın, orta ve uzak konumda olan üç sulama birliğinin 2015-2016 yılı sistem performansları değerlendirilmeye çalışılmıştır. Su kaynağı olarak Şanlıurfa Ana Kanalının başlangıç noktası alınmış ve buna sıfır km uzakta olan Fırat Sulama Birliği (SB), 23 km uzakta olan Harran SB ve 76 km uzakta olan Tahılalan SB'leri seçilmiştir. Bu amaçla, Uluslararası Su Yönetimi Enstitüsü'nün (IWMI), diğer bazı araştırmacılar tarafından geliştirilen dışsal performans göstergeleri ve çevresel göstergelerin yanısıra, sulamacılar ve birlik yöneticileri ile yapılan anket sonuçları kullanılarak seçilen üç sulama birliğinin sulama sistem performansları değerlendirilmiştir. Performans göstergeleri; a- Fiziksel, b- Kurumsal, c- Ekonomik ve d- Çevresel etkinlik ana başlıkları altında incelenmiştir. Su kaynağına yakın olan birliklerde suya istedikleri miktarda ve zamanda ulaştıkları için sulamacıların doğal olarak birliklerinden memnuniyet oranlarının en yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Yönetim ve altyapı olumsuzluklara rağmen birliklerin pek çok fiziksel performans göstergesi Türkiye'deki örneklerine eşit veya yüksek bulunmuştur. Bunun asıl nedenleri; şebekeye verilen suyun bolluğu, tarımsal parsellerin çok geniş olması ve bölgedeki gelişmiş tarımsal mekanizasyonun sonucudur. Bölgede topoğrafyaya bağlı olarak sadece Tahılalan SB alanında az miktarda taban suyu ve tuzluluk problemi görülmüştür. Birliklerin yeni çıkarılacak mevzuatlar ile güçlendirilmesi, birliklerde güçlü tarımsal eğitim-yayım bölümlerinin açılması, birliklerde çiftçilerin yararlanacağı tarımsal alet-ekipman parklarının oluşturması, basınçlı sulamanın başlatılıp, yaygınlaştırılması, her yıl muhakkak gerçekçi sulama planlarının yapılması ve uygulanması ile su kullanımının ölçülmesi sistemden beklenen faydanın çok daha yüksek oranlarda sağlanabilmesi için alınması gereken tedbirler olarak özetlenebilir.