Harran ovası tarım arazilerinde yapılaşma sorununun tespiti / Determination of settlement construction (Urbanization) problem on agricultural lands of Harran plain

Abstract

Harran Ovası 225.000 ha tarım alanı potansiyeline sahip Türkiye'nin en büyük ovalarından birisidir. Ancak son yıllarda yanlış arazi kullanımı nedeniyle tarım alanları yapılaşma baskısı altında kalmıştır. Bu çalışmada Harran Ovası'nın 1995-2018 yılları arasında arazi kullanımı incelenmiştir. Harran Ovası tarım arazilerinde yapılaşmaya ayrılan alanların değişimi 5 yıllık dönemlere ayrılarak araştırılmıştır. Tarım arazilerinde yapılaşmanın boyutu, nedenleri ve yapılaşmanın yol açtığı sonuçlar araştırma konusunu oluşturmaktadır. Türkiye'deki tarım alanları, çarpık kentleşme, çevre kirliliği, sanayileşme ve konutların tehdidi altındadır. Tarıma elverişsiz yerlerde yapılması gereken yapılar verimli tarım arazileri üzerinde yapılmakta ve şehirler tarım arazilerinin bulunduğu yöne doğru genişlemektedir. Bu araştırmada Harran Ovası'nda bulunan tarım alanlarının yanlış kullanımının ortaya konulması ve yanlış arazi kullanımının yol açtığı sorunların ortaya konulması hedeflenmiştir. Ayrıca, Harran Ovası'nda meydana gelen değişim geçmiş yıllardaki verilerle karşılaştırılıp yanlış arazi kullanımının boyutları incelenmesi amaçlanmıştır. İnsanoğlunun kadim dostu olan toprak her geçen gün yanlış arazi kullanımı yüzünden yok olmaktadır. Harran Ovası'nda yapılaşmanın tarımsal arazilerde yol açtığı değişim ve sorunlar gelecekte beşeri ve ekonomik yapıyı olumsuz etkileyecektir. Arazi kullanımda meydana gelen değişimler Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri aracılığıyla ortaya koyulmuştur. Bunlara ek olarak Google Earth Pro ile uydu görüntüleri aracılığıyla tarım arazilerinde yapılaşma baskısı araştırılmıştır. 1995-2018 yılları arasında dönemlere ayrılarak 6 farklı dönemde arazi kullanımı incelenmiştir. Ayrıca tarım arazilerinde yapılaşmanın nedenleri ve sonuçları araştırılmıştır. Harran Ovası'nda 1995 yılında yapılaşmaya ayrılan tarım alanı 1.486 ha olmuş her dönemde yapılaşma artmıştır. 2018 yılında yapılaşmaya açılan tarım arazileri 6.400 ha olmuştur. Ayrıca 1995 yılında 42.538 ha olan sulu tarım alanları, 2018 yılında GAP'ın etkisiyle 129.590 ha'ya çıkmıştır. Anahtar kelimeler: Harran Ovası, Şanlıurfa, Tarım Arazisi, Arazi Kullanım Problemleri, Uzaktan Algılama, Coğrafi Bilgi Sistemleri The Harran Plain is one of the largest plains in Turkey with a potential of 225.000 ha agricultural land. In recent years, however, agricultural lands have been under the pressure of urban expansion due to improper land use. In this study, the land use of Harran Plain between 1995-2018 was investigated. The changes of the lands allocated for construction in the agricultural lands of Harran Plain was investigated by dividing them into 5-year periods. The extent and reasons of settlement construction on agricultural lands and the results of this are the subject of this research. Agricultural lands in Turkey are threatened by unplanned urbanization, environmental pollution, industrialization and housing. Buildings that need to be constructed on lands that are not suitable for agriculture are constructed on fertile agricultural land, and the cities expand towards the agricultural land. The aim of this study was to identify the improper use of agricultural land in the Harran Plain and to identify the problems caused by the improper use of land. In addition, the change in the Harran Plain was compared with the data of the previous years, and it was aimed to examine the extent of improper land use. The land, which is an ancient friend of mankind, is disappearing every day due to improper land use. The changes and problems caused by the construction of settlements on agricultural lands in the Harran Plain will negatively affect human and economic structure in the future. Changes in land use were revealed through Remote Sensing and Geographic Information Systems. In addition, the construction pressure on agricultural land was investigated by means of satellite imagery with Google Earth Pro. The land use was examined in 6 different periods by dividing the period between 1995-2018. In addition, the reasons and results of settlement construction on agricultural lands were investigated. The agricultural land devoted to settlement construction in the Harran Plain in 1995 was 1.486 ha, and the settlement construction increased in each period. In 2018, the agricultural land opened for settlement construction was 6.400 ha. In addition, irrigated agricultural areas, which were 42.538 ha in 1995, increased to 129.590 ha in 2018 due to the impact of the GAP (Southeastern Anatolia Project). Keywords: Harran Plain, Şanlıurfa, Agricultural Land, Land Use Problems, Remote Sensing, Geographical Information Systems