Şanlıurfa'da bazı ekmeklik buğday tarla paçallarının incelenmesi / Investigation of some bread wheat field mixtures in Sanliurfa

Abstract

Bu çalışmada Şanlıurfa ilinde yetiştirilen yerli ve yabancı orijinli ekmeklik buğday çeşitlerin farklı oranlar ve kombinasyonlarda karışım olarak ekilerek hem tarımsal özellikleri hem de elde edilen karışım buğdayların kalite ve hamur reolojik özellikleri belirlenerek karışım halinde ekimin çiftçiler için karlı olarak uygulanabilirliği araştırılmıştır. Deneme GAPTEAM Talat Demirören Araştırma İstasyonunda 9 farklı çeşit ve bunların paçallarından oluşan 10 konu ile toplamda 19 konu olarak 2017-2018 üretim yılında 4 tekerrürlü olarak tesadüf blokları deneme desenine göre yürütülmüştür. Ölçülen çeşitli tarımsal, kalite, hamur reolojik ve pazar fiyatı gibi özellikler varyans korelasyon ve regresyon analizleri yolu ile incelenmiştir. (I) verim konusunda karışımların (541.50 kg/da) yalın çeşitlerden (494.16 kg/da) daha verimli olduğu, (II) ana verim öğeleri bakımından karışımların yalın çeşitlerden daha üstün olduğu, kalite özelliklerinden hektolitre ağırlığı ve yaş gluten değerinin karışımlarda daha yüksek olduğu, bin tane ağırlığının karışımlarda (36.39 g) yalın çeşitlerden (36.94 g) daha düşük olduğu, protein oranının karışımlarda (%11.58) yalın çeşitlerden (%11.60) daha düşük olduğu, sedimantasyon değerinin karışımlarda (32.55 ml) yalın çeşitlerden (34 ml) daha düşük olduğu, gluten indeks değerinin karışımlarda (%55.36) yalın çeşitlerden (%60.36) daha düşük olduğu anlaşılmıştır. Pazar fiyatı bakımından karışımların (1.218 TL) yalın çeşitlerden (1.162 TL) daha üstün olduğu anlaşılmıştır. Dekara gelir ile bitki boyu (-0.238*), başaklanma gün sayısı (-0.631**), olgunlaşma gün sayısı (-0.608**), sedimantasyon değeri (-0.229*), yaş gluten (-0.426*), enerji değeri (-0.303*), basınç değeri (-0.343*) ve hamur uzama değeri (-0.370*) arasında önemli negatif korelasyonlar saptanırken, başakta tane sayısı (0.606**), metrekarede başak sayısı (0.235*), başakta başakçık sayısı (0.441**), başakta tane ağırlığı (0.537**) hektolitre ağırlığı(0.657**), verim (0.962**) ve pazar fiyatı (0.657**) arasında pozitif korelasyonlar bulunmuştur. Regresyon eşitlikleri verim (% R2 = 92.5), pazar fiyatı (%R2 = 43.2), hektolitre ağırlığı (%R2 =47.6) dışında düşük %R2 değerleri vererek tahmininde kullanılmayacaklarını göstermişlerdir. Karışımların ortalama dekara gelirleri 651.82 TL/da iken, yalın çeşitlerin ise 582 TL/da olarak bulunmuştur. Karışımlara ve yalın çeşitlere ait ortalamalar göz önünde bulundurulduğunda, karışımlarda en yüksek gelir K6 (%45 Ceyhan 99 + %45 Dariel + %5 Sagitario + %5 İthal) konusundan elde edilmiştir (758.07 TL/da). K6 konusunda verim, kalite ve dekara gelir yönünden yalın çeşitler ile rekabet edebileceği ve çiftçiye tavsiye edilebileceği anlaşılmıştır. The study aimed to investigate some agronomical traits, quality and dough rheological properties for some mixtures of bread wheat varieties and assess the profitability of promising mixtures. Field trial was carried out in the experimental field of GAPTEAM Talat Demirören station in Şanlıurfa in 2017-2018 growing season. Nine individual and ten mixtures were tested employing randomized complete block design with 4 replications. Some agronomical traits were tested through analysis of variance, correlation and regression. The result revealed that (I) mixtures gave higher grain yield (541.50 kg/da) than pure varieties (494.16 kg/da). (II) Mixtures were higher in rank for major yield components. Some quality properties of mixtures such as 1000 kernel weight (g), protein (%) sedimantation (ml), gluten index (%) were lower than those of pure varieties. Hectoliter weight (kg) and wet gluten (%) of mixtures gave higher value than that of pure varieties. It was found that mixtures gave higher marketing price (1.218 TL than pure varieties 1.162 TL). The coefficients of correlation net return vs. plant height (-0.238*), number of days to heading (-0.631**), number of days to emergence (-0.608**), sedimantation (-0.229*), wet gluten (-0.426*), energy value (-0.303*), presure value (-0.343) and dough extensibility value (-0.370*) were found to be negative and significant. The coefficients of correlation of among net return vs. grain number per spike-1 (0.606**), number of spike-1 unit area (0.235*), number of spikelet spike-1 (0.441**), grain weight spike-1 (0.537**) hectoliter weight (0.657**), yield (0.962**) and marketing price (0.657**) were found to be positive and significant. Regression equation between net income vs grain yield can be used for estimation with high coefficient of determination (92.5%). Other regression equations between net return vs marketing price (43.2%) and hectoliter weight (47.6%). Avarege net return of mixtures was higher than that of pure varieties with 651.82 TL/kg and 582 TL/da respectively. Highest net return was optained from Mixtures 6 (%45 Ceyhan 99 + %45 Dariel + %5 Sagitario + %5 İthal) with 758.07 TL/da. Taking into account for grain yield and quality characteristics, Mixtures 6 can compete with pure varieties and be recommended for farmers in the region.