Siverek ilçesi toprak, su ve kaya numunelerindeki doğal radyoaktivitenin ölçümü. / Determination of natural radioactivity concnetrations in Siverek town soil, water and stone samples

Abstract

Bu çalışmada Şanlıurfa ilinin Siverek ilçesinin toprak ve kaya örneklerindeki 238U, 232Th ve 40K radyoizotoplarının konsantrasyonları gama spektrometrik sayım sisteminde ölçüldü. 238U, 232Th ve 40K' un bütün toprak örnekleri için radyoaktivite konsantrasyonu ortalamaları sırasıyla 36,26; 25,39 ve 259,93 Bq/kg olarak ölçüldü. Bu radyoizotopların kaya örneklerindeki ortalamaları ise sırasıyla 27,43; 14,12 ve 321,82 Bq/kg olarak ölçüldü. Örneklerdeki bazı radyoaktivite konsantrasyonları dünya ortalamasının üstünde bulundu. Elde edilen aktivite konsantrasyonları kullanılarak Havadaki Soğurulan Doz Hızı (D), Radyum Eşdeğer Aktivitesi (Raeq), Dış Tehlike Endeksi (Hex) ve Yıllık Etkin Doz Eşdeğeri (YEDE) hesaplandı. Havadaki Soğurulmuş Doz Hızı ortalaması 44 nGy/saat bulundu. Bütün Dış Tehlike Endeksi değerleri sınır değeri olan 1' den küçük hesaplandı. Yıllık Etkin Doz Eşdeğerleri ortalaması 53,96 µSv/yıl olarak bulundu. Sonuçlar daha önce yapılan çalışmalar ile ve uluslararası kuruluşların insan sağlığı açısından belirledikleri sınır değerleri ve ortalama değerler ile karşılaştırıldı. İki tane su örneğinin toplam alfa-beta radyoaktivite konsantrasyonları ölçüldü. Bulunan değerler WHO (Dünya Sağlık Örgütü)'nun insan sağlığı açısında belirlediği sınır değerlerinin altındadır. ANAHTAR KELİMELER: Doğal radyoaktivite, Toprak, Su, Kaya, Gama spektrometresi In this study the activity concentrations of 238U, 232Th and 40K radionuclides in soil and stone samples of Siverek town of Şanlıurfa Province was measured using the gamma-ray spectrometry. For all soil samples the mean radioactivty concentrations of 238U, 232Th and 40K were measured as 36,26; 25,39 and 259,93 Bq/kg, respectively. And the mean values of these radioisotopes in stone samples were measured as 27,43; 14,12 and 321,82 Bq/kg, respectively. The some radioactivity concentrations in samples were found higher than the world average. By using the activity concentrations obtained the outdoor absorbed dose rates (D), radium equivalent activities (Raeq), external hazard indices (Hex) and corresponding annual effective doses got calculated. The mean outdoor absorbed dose rate was found as 44 nGy/h. The all external hazard indices values were measured lower than limit value 1. The mean corresponding annual effective doses were found as 53,96 µSv/y. The results were compared with previous studies and limit and average values are defined by international organisations in regard to human health. The gross alfa and gross beta radioactivity concentrations of two water samples were determined. The obtained values were lower than limit values which is defined by WHO (World Health Organization) regard to human health. KEY WORDS: Natural radioactivity, Soil, Water, Stone, Gama spectrometry