Katı atık toplama güzergâh optimizasyonu: Haliliye (Şanlıurfa) İlçesi örneği / Optimization of solid waste collection route: the example of Hali̇li̇ye (Şanliurfa) county

Abstract

Son yıllarda artan nüfus ve yaşam kalitesinin iyileşmesi, üretilen katı atık miktarının artmasına neden olmuştur. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından tüm belediyelere uygulanan 2016 yılı Belediye Atık İstatistikleri Anketi sonuçlarına göre 1397 belediyenin 1390'ında atık hizmeti verildiği ve atık hizmeti verilen belediyelerden, 2016 yılı içinde 31.6 milyon ton atık toplandığı tespit edilmiştir. Yine aynı anketin sonuçlarına göre 2016 yılında Türkiye genelinde belediyelerde toplanan kişi başı günlük ortalama atık miktarı, 1.17 kg olarak hesaplanmıştır. 2017 yılı kesin nüfus sayımı sonuçlarına göre, ülkemiz nüfusu 80.81 milyon kişidir ve günde ortalama 94.6 ton, yılda 34 milyon ton civarında kentsel katı atık üretilmektedir. Bu yüzden, katı atık toplama ve taşıma araçlarına ait yatırım, işletme ve bakım giderlerine yönelik maliyet sürekli olarak hızla yükselmiştir. Bu tez çalışmasıyla; Şanlıurfa Haliliye ilçesinde örnek bir mahalle olarak seçilen Veysel Karani Mahallesinin mevcut çöp toplama sistemi gözden geçirilmiştir. Daha sonra, hem doğrusal programlama hem de CBS yazılımı kullanılarak katı atık toplama güzergâhının optimizasyonu sağlanmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak, bu yöntemlerle yapılan optimizasyon çalışmasıyla, CBS çözümüyle, günlük olarak toplam mesafeden % 31, GAMS ile % 33 tasarruf sağlanmıştır. Bu çalışmanın daha da geliştirilerek ve bu çözümlere farklı esnek hesaplama yöntemleri de entegre edilerek, zaman, finans ve sürdürülebilir çevresel faydalar sağlanabileceği vurgulanmıştır. Increasing population and quality of life in recent years has led to an increase in the amount of solid waste produced. Turkey Statistical Institute applied to all municipalities Municipal Waste Statistics 2016 survey, according to Statistics of municipality 1390 out of 1397 was given waste services and waste services coming from the municipality, it was determined that collected 31.6 million tons of waste in 2016. The same survey collected per capita in Turkey in 2016, according to the results of municipal waste per day is calculated as 1.17 kg. According to the last census of 2017, the population of our country is 80.81 million and the average daily production is 94.6 tons and 34 million tons annually. Therefore, the cost of investment, operation and maintenance of solid waste collection and transportation vehicles has increased rapidly. With this thesis; the existing waste collection system of the Veysel Karani district, which was chosen as a representative district in the Haliliye county of Şanlıurfa, was investigated. Then, the optimization of the solid waste collection route was attempted by using both linear programming and GIS application. As a result, by the optimization study performed tried to optimize by these methods, by the ArcGIS solution, will of 31% from the total distance and 33% with GAMS was achieved. Therefore, this work will be further developed to integrate different soft computing methods in terms of time, finance and sustainable environment.