Karaali (Şanlıurfa) jeotermal sahasının ağır metal kirliliği açısından araştırılması / Investigation of Karaali (Sanliurfa) geothermal field in terms of heavy metal pollution

Abstract

Yenilenebilir enerji kaynaklarından biri olan jeotermal kaynaklar hem sağlık hem de endüstriyel amaçlı olarak yüzyıllardır kullanılmaktadır. Türkiye'deki jeotermal kaynaklar genel olarak elektrik enerjisi üretiminde, endüstride, sağlık turizminde, tarımda ve konut ısıtmada kullanılmaktadır. Türkiye'deki jeotermal alanlardan biri olan Karaali Jeotermal alanı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Orta Fırat Bölümü'nde bulunan Şanlıurfa'nın 45 km güneydoğusunda ve Akçakale grabeni içerisindeki Karaali köyünü de içine alan sahayı kapsar. Karaali jeotermal alanı ülkemizin kalkınmasında çok önemli tarımsal potansiyele sahip Harran Ovası'nda bulunması, Şanlıurfa İlinin tek termal turizmi ve sera ısıtma kaynağı olması sebebiyle büyük önem taşımaktadır. Günümüzde birçok termal turizmin yapıldığı alanlar da termal sular tedavi amaçlı olarak da içilmektedir. Ayrıca, son zamanlarda yapılan çalışmalarda, bazı bölgelerde sera ısıtılmasında doğrudan ya da dolaylı olarak kullanıldıktan sonra geri dönen jeotermal kaynaklı suların denetimsiz bir şekilde en yakın drenaj kanallarına deşarj edildiği ve bunun sonucunda da, yeraltı ve yüzey sularında ağır metal kirlenmesine neden olduğu rapor edilmiştir. Bu çalışmada, 2018 yılında mevsimsel olarak 6 örnekleme noktasında su kalitesi çalışması yapılmıştır. Bu kapsamda, Karaali jeotermal akışkandan alınan sıcak suda ve Harran ovası drenaj kanallarından alınan yüzey sularında pH, sıcaklık, elektriksel iletkenlik, sülfat, klorür, nitrat, sodyum, potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi fiziksel ve kimyasal su kalite parametreleri ve bazı ağır metaller analiz edilmiştir. WHO, EPA, TS266, İTASHY, DMSHY, Sağlık Bakanlığı ve Kaplıcalar Yönetmeliği'ne göre ölçülen alüminyum, kurşun, antimon, krom, nikel, demir ve selenyum değeri belirtilen standart limitleri aştığı tespit edilmiştir. Geothermal resources, belonging to the renewable energy sources, have been used for in the health and industrial feilds for centuries. In Turkey generally, geothermal sources is applied for electricity production, industry, health tourism, agriculture and heating houses. The geothermal area of Karaali, is one of the geothermal fields in Turkey, it is located in Akçakale 45 km on the south of Sanliurfa in the Middle Euphrates terretorry of Anatolia Region and covers the graben of Karaali village. As Karaali geothermal, is the only thermal tourism and greenhouse heating source in Sanliurfa provemce, it plyas very important rol in the potential development of Harran Plain in our country. Nowadays, thermal tourism is becoming more important, as well the thermal water is applied for treatment purposes. In the other hand, many recent studies reported the increasing of heavy metal concentrations and in the ground and surface water, as a result for the uncontrolled releasing of the cooled geothermal water to the nearest draining channels, after its direct or indirect usage in greenhouses heating. This study has been carried out at 7 sampling points for 4 periods in February-June-August-October 2018. In this context, samples from the Karaali geothermal hot water as well Harran plain drainage channels surface waters. Physical water parameters of pH, temperature, electrical conductivity, has been studied, and chemical quality parameters such as sulphate, chloride, nitrogen, nitrate, sodium, potassium, calcium, magnesium and some heavy metals have been analyzed. Aluminum, lead, antimony, chromium, nickel, iron and selenium, concentrations, exceed the stated standards, by the analyzing results in accordance to WHO, EPA, TS266; İTASHY, DMSHY and Spa 2001, regulations.