Taşkın risk haritalaması: Fırat havzası uygulaması / Flood ri̇sk mapping: The Euphrates basin implementation

Abstract

Bu çalışma kapsamında 1960-2012 yılları arası Fırat Havzası genelinde meydana gelen taşkınlara ait risk haritalaması, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve istatistik analiz metotları kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmada kullanılan farklı tipteki haritalar Coğrafi Bilgi Sistemi yardımıyla oluşturulmuştur. Bu amaçla, ilk olarak havza tanımlanmış ve taşkın haritalamasına yönelik, riskin ana unsurlarını oluşturan doğal ve beşeri faktörler mevcut taşkın verileri ışığında irdelenmiştir. Fırat Havzasının taşkın ihtimaline karşılık riskli bölgeleri, etki derecelerine göre haritaya aktarılmış ve taşkın zararlarının minimize edilmesiyle ilgili yapılabilecek çalışmalardan bahsedilmiştir. Yine, Fırat Havzasına ilişkin taşkın riski fizibilitesinde, geçmiş taşkınların perspektifi ve nehrin farklı lokasyonlarına ait 22 adet akım gözlem istasyonlarının(AGİ) maksimum akım verilerine istinaden, taşkın frekans analizleri yapılmış, ilerleyen yıllar için taşkın ihtimali olan alanlar risk derecelerine göre belirlenmiştir. Sonuç olarak, Arc-GIS ortamında Fırat Havzasına ait taşkın risk haritaları noktasal(taşkın tekerrür-yoğunluk haritası) ve buna entegre olacak şekilde alansal bazlı çıkartılmış ve taşkınla ilgili değerlendirmelerde bulunulmuştur. Within the scope of this study, risk mapping connected to the floods throughout Euphrate basin between the years of 1960-2012 was carried out employing Geographic Information Systems (GIS) and statistical analysis methods. Various maps used in the study were generated with the help of Geographic Information Systems. To that end, the basin was characterized first and natural and human factors, the main components of the risk towards flood mapping, were analyzed in the light of available flood data. The risk areas of Euphrate basin liable to flood were transferred to the map according to the degree of their influence, and the operations that could be performed with regard to minimizing the damages of flood were referred to. In the same vein, in the feasibility of flood risk as regards Euphrate basin, flood frequency analyses were made regarding previous perspective of floods and maximum flow data of 22 flow observation stations (FOS) situated in different locations of the river. The areas liable to flood in the coming years were identified according to their risk categories. As a result, the risk maps of flood connected to Euphrates basin using Arc-GIS software, were generated as point-based (flood renewal-density map) and in a way integrated with that as areal-based, and evaluations related to flood were made.