Sosyal medya ortamında gösterişçi tüketim: Bir uygulama / Conspicuous consumption on social media: An application

Abstract

Gösterişçi tüketim, insanların başkalarına gösterme böylelikle statü ve prestij elde etme amacıyla nispeten lüks ürünleri/nesneleri tüketmeleri veya kullanmalarıdır. Gösterişçi tüketim ilk kez Veblen tarafından kavramsallaştırılmış olsa da ondan çok daha önceleri de gerçekleştirilen bir tüketim biçimidir. Bugün ise bu tüketim biçimi sosyal medyaya taşınmıştır. Böylelikle kişiler tükettikleri veya kullandıkları ürünleri ve serbest zaman etkinliklerini arkadaşlarına ya da takipçilerine Facebook, Instagram gibi mecralar üzerinden sergileyebilmekte ve onları kıskandırabilmektedir. Bunun sonucunda ise fazlasıyla mutlu olmaktadırlar. Bu çalışmada öncelikle gösterişçi tüketimle ilgili kavramsal çerçeve oluşturulmuş ve literatür taraması yapılmıştır. Ardından gösterişçi tüketimin sosyal medya üzerinde sergilenmesi problemini araştırmak için Şanlıurfa'da yaşayan ve sosyal medya kullanan 397 kişiye anket uygulanmıştır. Bu çalışmanın analizinde; frekans analizleri, t-testi, tek yönlü ANOVA testi ve çoklu doğrusal regresyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre kullanıcıların genel olarak sosyal medyada gösterişçi tüketim/serbest zaman eğilimi göstermedikleri görülmüştür. Ancak gösterişçi tüketime katılıma ilişkin demografik bilgilerle ilgili kategoriler arasında anlamlı farklar bulunmuştur. Yine sosyal medyayı daha yoğun kullananların bu mecrada gösterişçi paylaşımlar yapmaya daha eğilimli oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak, sosyal medyada gösterişçi tüketim gerçekleştirirlerken kullanıcıların sahip oldukları en temel ve güçlü güdünün taklit, sonrasında ise sırasıyla teşhir ve eşsizlik olduğu bulgusu elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Gösterişçi Tüketim, Gösterişçi Serbest Zaman, Sosyal Medya, Sosyal Medya Yoğunluğu Conspicuous consumption is consuming or using of humans relatively luxury products/objects on the purpose of showing off the others, so they can gain status and prestige. Even if conspicuous consumption firstly conceptualized by Veblen, it is a consumption style that had been performed long before him. Today, this consumption style has been moved to the social media. Therefore, people can present the products that they consumed/used and activities that they performed to their friends or followers on some channels like Facebook and Instagram. And these people can make them jealous, thus they become extremely happy. In this study first of all, the conceptual framework and a literature review related to conspicuous consumption was conducted. And then, in order to search the problem of showing off conspicuous consumption on social media, a survey was conducted with 397 social media users who live in Şanlıurfa. In the analysis of this study frequency analysis, t-test, one way ANOVA and multiple linear regression analysis were used. According to the research results, it's seen that the users generally don't show conspicuous consumption/leisure tendency on social media. However, in regard to the involvement of conspicuous consumption it was found that there are significant differences between demographic information categories. In addition, the result was reached that the people who use social media more intense are prone to make conspicuous sharing. Lastly, it was found that when users make conspicuous consumption on social media the most basic and strongest drives of them is firstly emulation and then respectively display and uniqueness. Key words: Conspicuous Consumption, Conspicuous Leisure, Social Media, Social Media Intensity