Hadis tarihinde mukaddime geleneği (Sünen-i Dârimî örneği) / The tradition of muqaddimah in the history of hadith: The case of Sunan al-Darimi

Abstract

Bu çalışmada, temel hadis kitaplarına yazılan mukaddimeler, özelde ise Dârimî'nin Sünen'ine yazdığı mukaddime ele alınmış ve değerlendirmeye tâbi tutulmuştur. Hedef, temel hadis kitaplarına yazılan mukaddimelerin mahiyeti ve muhtevasını araştırmaktır. Araştırmada, hicrî üçüncü asrın sonuna kadar temel hadis kitaplarına yazıldığı tespit edilen üç mukaddime yani Dârimî'nin Sünen'ine, Müslim'in Sahîh'ine ve İbn Mâce'nin Sünen'ine yazdığı mukaddimeler metot ve muhteva yönüyle incelenip tahlil edilmiş ve değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Ayrıca bu mukaddimeler arasında metot ve muhteva yönüyle karşılaştırma yapılmıştır. Çalışma göstermiştir ki, Müslim'in Mukaddime'si eserin telifindeki amaç ve metodu belirtmesi yönüyle diğer mukaddimelerden ayrılmaktadır. Dârimî ve İbn Mâce'de böyle bir hususiyet bulunmamakla birlikte, bu bölümde yer verdikleri bâblar, bu bâblara verdikleri isimler ve tercih ettikleri rivâyetler, îmalı da olsa mukaddimelerini belli bir amaca matuf olarak yazdıklarını göstermektedir. Müslim, Mukaddime'sinde hadis usûlü konularına yer vermişken, Dârimî ve İbn Mâce bu konulara ilave olarak peygamberlik, mucize, re'y, kıyas, ictihâd, fetva, bid'at gibi çeşitli konulara yer vermişlerdir. Bu çalışma, Dârimî'nin Mukaddime'sinin, muhtevasının zenginliği açısından diğer mukaddimelerden farklı olduğunu göstermektektedir. Anahtar Kelimeler: Hz. Peygamber, Dârimî, Muslim, İbn Mâce, rivâyet, mukaddime. This study examines the muqaddimahs (introductions) of the fundamental hadith books and, in particular, the muqaddimah of Darimi in order to find out the similaries and differences. The methods and the contents of the three muqaddimahs, namely Sunan of Darimi, Sahih of Muslim and Sunan of Ibn Maja are analyzed. The work has shown that the muqaddimah of Muslim is different from the other two in terms of specifying method and purpose. The naming of the chapters and the selection of the narratives of Darimi and Ibn Maja imply that they also wrote the introductions for a specific purpose. This study has further indicated that while Muslim examined only the methodology of hadith, the others dealt with not only the methodology of hadith but also prophecy, miracles, opinion, analogy, ijtihad, fatwa and innovation etc in their introductions. This thesis has underlined that the muqaddimah of Darimi is different from the other two in terms of dealing with many various significant issues. Keywords: The Prophet, Darimi, Muslim, Ibn Maja, narrative, muqaddimah.