Harran Ovası koşullarında yetiştirilen bazı asma çeşitleri ile amerikan asma anaçlarının yaprak ve stoma özelliklerinin belirlenmesi / Determination of leaf and stomatal characteristics of some grape varieties and rootstocks grown in the Harran Plain conditions

Abstract

Bu çalışma, GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi)'ın uygulamaya girmesiyle sulu tarım olanaklarının arttığı Harran Ovası'nda 2014 yılında gerçekleştirilmiştir. Sulu koşullarda yetiştirilen, bölge için yeni bazı sofralık ve şaraplık üzüm çeşitleri ile bölgede uzun yıllardır kullanılmakta olan bazı Amerikan asma anaçları materyal olarak kullanılmıştır. Bölge koşullarına adaptasyon ve kuraklığa dayanıklılık durumları; bazı yaprak ve stoma özellikleri dikkate alınarak saptanmıştır. Araştırmada ele alınan üzüm çeşitleri; Perlette, Cardinal, İtalia, Şiraz, Chardonnay, Cabernet Sauvignon, Amerikan asma anaçları ise 99R, 110R, 1103P, 41B, 5BB, Rupestris du Lot'dur. Çalışmada incelenen yaprak özellikleri; yaprak boyu (L), yaprak eni (l), yaprak eni-yaprak boyu oranı (l/L), yaprak sapı uzunluğu (cm), ana damar uzunluğu (L1), ana damar uzunluğu-yaprak sapı uzunluğu oranı, yaprak kalınlığı (mm), yaprak alanı (cm2)'dır. Stomaya ilişkin incelenen özellikler ise; .stoma sayısı (adet/mm2), stoma boyu (µm), stoma eni (µm) ve stoma eni-stoma boyu oranıdır. İncelenen tüm yaprak ve stoma özelliklerinde asma çeşitleri ve Amerikan asma anaçları arasında istatiksel farklılıklar saptanmıştır. Amerikan asma anaçlarında yaprak eni 15.20-9.12 cm, yaprak boyu 16.13-8.42 cm, yaprak ana damar uzunluğu 12.23-7.31 cm, yaprak sapı uzunluğu 9.493-2.867 cm, yaprak kalınlığı 0.4897-0.4096 mm, yaprak alanı 169.1-57.2 cm2 arasında değişmiştir. Asma çeşitlerinin yaprak eni 16.89-12.85 cm, yaprak boyu 16.91-13.07 cm, yaprak ana damar uzunluğu 12.28-9.79 cm, yaprak sapı uzunluğu 8.667-6.007 cm, yaprak kalınlığı 0.4691-0.2312 mm, yaprak alanı 163.9-107.2 cm2 arasında değişmiştir. Amerikan asma anaçlarının ve asma çeşitlerinin yaprak eni; yaprak boyu, ana damar uzunluğu ve yaprak sapı uzunluğuna bağlı olarak doğrusal bir değişim göstermektedir. Buna ek olarak ana damar uzunluğu ile yaprak boyu arasında da pozitif doğrusal bir ilişki saptanmıştır. Yaprak sapı uzunluğu ise ana damar uzunluğu ve yaprak boyuna bağlı olarak değişim göstermiştir. Stoma sayısı Amerikan asma anaçlarında 262.5-184.4 adet/mm2 arasında değişim gösterirken asma çeşitlerinde 189.3-150.9 adet/mm2 arasında değişim göstermiştir. Amerikan asma anaçlarının stoma enleri 21.19-18.34 µm, stoma boyları 31.82-28.56 µm arasında değişim göstermiştir. Asma çeşitlerinin stoma enleri 20.22-17.36 µm, stoma boyları 31.12-24.55 µm arasında değişim göstermiştir. Stoma eni ile stoma boyu arasında doğrusal bir ilişki olduğu saptanmıştır. Araştırma sonucunda aynı ekolojide yetiştirilen Amerikan asma anaçları ile asma çeşitlerinin birim yaprak yüzey alanında bulunan stoma sayıları ve stoma boyutlarının bu çeşit ve anaçların tanımlanmasında kullanılabilecek güvenilir kriterler olduğu belirlenmiştir. This study was carried out in 2014 in the Harran plain where irrigation facilities increased with the introduction of GAP (Southeastern Anatolia Project). Grown under irrigated conditions, some new table grape and wine grape varieties and some of the rootstocks has been used in the region for many years used as material. Adaptation to regional conditions and drought resistance conditions; considering some leaves and stomatal characteristics were determined. In the study; Perlette, Cardinal, Italia, Shiraz, Chardonnay, Cabernet Sauvignon are the grape varieties and 99R, 110R, 1103P, 41B, 5BB, Rupestris du Lot are the American rootstocks which were handled. In the study some leaf characteristics analyzed which are leaf length (L), leaf width (s), leaf width-leaf length ratio (l/L), petiole length (cm), the main vascular length (L1), the main vascular length-petiole length ratio, leaf thickness (mm) and leaf area (cm2). The features about stomata, which were examined in the study, are stomata number (number/mm2), stomatal length (µm), stomatal width (µm) and stoma stoma width-height ratio. Statistical differences were found between grape varieties and rootstocks with regards to all examined stomata and leaf properties. Rootstocks width of leaf varied from 15.20 to 9.12 cm, lenght of leaf varied from 16.13 to 8.42 cm, leaf main vascular length varied from 12.23 to 7.31 cm, petiole length varied from 9.493 to 2.867 cm, leaf thickness varied from 0.4897 to 0.4096 mm and leaf area varied from 169.1 to 57.2 cm2. Grape varieties width of leaf varied from 16.89 to 12.85 cm, lenght of leaf varied from 16.91 to 13.07 cm, leaf main vascular length varied from 12.28 to 9.79 cm, petiole length varied from 8.667 to 6.007 cm, leaf thickness varied from 0.4691 to 0.2312 mm and leaf area varied from 163.9 to 107.2 cm2. Grape varieties and rootstocks leaf widths varies linear depending on leaf length, main vascular length and petiole length. In addition, positive linear relationship was found between main vascular length and leaf length. Petiole length has changed depending on leaf length and leaf main vascular length. Rootstocks number of stomata range from 262.5 to 184.4 number/mm2 and grape varieties number of stomata range from 189.3 to 150.9 number/mm2. Stoma width of rootstocks varies from 21.19 to 18.34 µm and stoma length varies from 31.82 to 28.56 µm. Stoma width of grape varieties varies from 20.22 to 17.36 µm and stomata length varies from 31.12 to 24.55 µm. In addition, linear relationship between stomata width and stomata length found. In conclusion, rootstocks and grape varieties which are grown in the same ecological area, the number of stomata on the leaf surface area and the size of the stoma can be used for the identification for these varieties and rootstocks, criteria were determined to be reliable.