Tavşanlarda dört farklı enjektabıl anestezik kombinasyonun karşılaştırılması / Comparison effects of four injectabl anaesthetic combinations in rabbits

Abstract

Bu yüksek lisans tez çalışmasının amacı, tavşanlarda uygulanan dört farklı (grup I, ksilazin-diazepam-ketamin; grup II, ksilazin-fentanil-diazepam-ketamin; grup III, ksilazin-tiletamin-zolezapam; grup IV, ksilazin-fentanil-tiletamin-zolezapam) enjektabıl anestezik kombinasyonun, bazı kardiyopulmoner ve klinik anestezi parametreleri üzerine olan etkilerini karşılaştırmaktı. Çalışma dört grup şeklinde planlandı. Araştırmada, her bir grupta 4'ü dişi ve 4'ü erkek olmak üzere 8'er yetişkin tavşan kullanıldı. Tavşanlara; grup I'de ksilazin 3 mg/kg im beş dakika sonra diazepam 1 mg/kg ve ketamin 35 mg/kg aynı enjektörde im uygulandı; grup II'de ksilazin 3 mg/kg ve fentanil 0.01 mg/kg aynı enjektörde im uygulandıktan beş dakika sonra diazepam 1 mg/kg ve ketamin 35 mg/kg aynı enjektörde im uygulandı; grup III'te ksilazin 3 mg/kg im beş dakika sonra tiletamin-zolazepam 20 mg/kg im uygulandı; grup IV'te ksilazin 3 mg/kg ve fentanil 0.01 mg/kg aynı enjektörde im uygulandıktan beş dakika sonra tiletamin-zolazepam 20 mg/kg im uygulandı. Bütün gruplarda son enjeksiyondan sonra; anestezi indüksiyon, şirurjikal anestezi ve kafayı kaldırma süreleri; çiğneme refleksi başlama zamanı ve doğrulma refleksi zamanı belirlendi. Anestezi indüksiyon, şirurjikal anestezi/analjezi ile uyanma kaliteleri subjektif kriterlere göre değerlendirildi. Denemeler öncesinde ve sonrasındaki; 10., 20., 30., 40., 50., 60. ve 90. dakikalarda; kalp atım sayısı, solunum sayısı, vücut ısısı, periferik arteriyel hemoglobin oksijen satürasyonu değerleri belirlendi. Elde edilen tüm verilere uygun metotlarla istatistiksel analizler uygulandı. Çalışmadaki tüm gruplarda oluşan anestezi süresince; bradikardi, solunum depresyonu, vücut ısısının düşmesi ve hipoksi gözlendi. Kombinasyonlara eklenen fentanilin klinik anestezi parametrelerini olumlu etkilediği, ancak solunum depresyonunu arttırdığı belirlendi. Sonuç olarak, tavşanlarda uygulanan dört farklı anestezik kombinasyona ilişkin oluşan kardiyopulmoner değişikliklerin geçici karakterde olduğu, ölçülen parametrelerin anestezi sırasında ve sonrasında tavşanlar için belirtilen normal referans değerler içinde kaldığı söylenebilir. Bununla birlikte, kullanılan dört farklı anestezik kombinasyonun tavşanlarda güvenli bir anestezi sağladığı, bu bağlamda Veteriner Hekimlik pratiğinde gerek klinik şartlarında pet tavşanlarında ve gerekse bilimsel çalışmalarda kullanılacak tavşanların anestezisinde güvenle kullanılabilecekleri kanısına varılmıştır. Anahtar Kelimeler: tavşan, anestezi, ksilazin, diazepam, fentanil, ketamin, tiletaminzolazepam. The aim of this master thesis study was to determine comparative effects of four different enjectabl anaesthetic drugs combinations (group I xylazine-diazepam-ketamine; group II xylazine-fentanyl-diazepam-ketamine; group III xylazine-tiletamine-zolazepam; group IV xylazine-fentanyl-tiletamine-zolazepam) in rabbit anaesthesia. The study was carried out on four separate groups. In each group of the study there was 8 adult rabbit which was 4 male and 4 female. In group I rabbits were injected with 3 mg/kg im xylazine and after 5 minutes with diazepam 1 mg/kg and ketamine 35 mg/kg in same syringe im; in group II rabbits were injected with 3 mg/kg im xylazine and 0.01 mg/kg fentanyl in same syringe im after 5 min with diazepam 1 mg/kg and ketamine 35 mg/kg in same syringe im; in group III rabbits were injected with 3 mg/kg im xylazine and after 5 min with 20 mg/kg tiletamine-zolazepam im; in group IV rabbits were injected with 3 mg/kg xylazine and 0.01 mg/kg fentanyl in same syringe im after 5 min with 20 mg/kg tiletamine-zolazepam im. In all groups anaesthesia induction time, surgical anaesthesia time, and lift of head time were evaluated after the last drug administration. The quality of induction, anaesthesia and analgesia, and recovery were evaluated by subjective criteria. Heart rate, respiration rate, body temparature, and periferic oxygen saturation were evaluated before anaesthesia induction and after induction of anaesthesia at 10., 20., 30., 40., 50., 60. and 90. minutes. All data were analyzed with suitable statistical method. In all groups it was observed that heart rate, respiration rate, body temparature and oxygenation (hypoxemia) of the body were reduced and depressed. Also it was determined that clinical anaesthesia parameters, muscle relaxion and analgesia to be better and duration of anaesthesia was longer when fentanyl added to anaesthetic combination but the respiratory depression was aggravated. In conclusion, the four anaesthetic combinations used in rabbits were caused temporary side effects on cardiopulmonary and hematologic parameters and the values were remained within referance values for rabbits. In addition to that four anaesthetic drug combinations were found to be suitable for pet rabbit anaesthesia in veterinary clinical practice and for scientific loboratory studies performed on rabbits that needs application of anaesthesia. Key Words: rabbit, anaesthesia, xylazine, diazepam, fentanyl, ketamine, tiletaminezolazepam.