Şanlıurfa (Merkez)'da motorlu taşıt kaynaklı Robinia pseudaacacia L. "Umbraculifera" nın yapraklarında biriktirdiği Pb, Zn, Cu, Ni ve Cd ağır metallerinin araştırılması / An investigation on heavy metal Pb, Zn, Cu, Ni and Cd accumulation in leaves of Robinia pseudoacacia L. "Umbraculifera" arising from motor vehicles in Şanlıurfa

Abstract

Bu çalışmanın amacı Şanlıurfa (Merkez)'da motorlu taşıt kaynaklı ağır metal kirliliğini Robinia pseudoacacia L. "Umbraculifera" taksonu vasıtasıyla tespit edebilmektir. 2014 yılı ilkbahar, yaz ve sonbahar mevsimlerinde şehir merkezinde belirlenen dört istasyon ve kontrol istasyonu Osmanbey Kampüsü'nden Robinia pseudoacacia L. "Umbraculifera" yaprak örnekleri toplanılmıştır. Toplanan 60 yaprak örneği 3 tekerrürlü olarak ICP optik emisyon spektrometresi cihazında okuması yapılarak Pb, Zn, Cu, Ni ve Cd ağır metal miktarlarının tespiti yapılmıştır. Pb, Zn, Cu Varyans Analiz tablosu incelenildiğinde Mevsim, İstasyon ve Mevsim*İstasyon faktörlerine göre her üçünün ortalamaları bakımından olasılık p<0.01 olduğundan istatistiki olarak her üçünde de ortalamaları birbirinden çok önemli derecede farklı çıktığı tespit edilmiştir. Ni Varyans Analiz tablosu incelenildiğinde ise Mevsim ve İstasyon faktörlerine göre her ikisinin Ni ortalamaları bakımından olasılık p<0.01 olduğundan istatistiki olarak her ikisinde de Ni ortalamaları birbirinden çok önemli derecede farklıdır fakat mevsim*İstasyon faktörüne göre Ni ortalamaları bakımından p>0.05 olduğundan istatistiki olarak Ni ortalamaları arasında fark olmadığı tespit edilmiştir. Cd bakımından örnek sonuçların tümü <0.5 mg/kg ve aynı olduğu için istatistiksel analiz yapılmayıp istatistiği açıdan önemli olmadığı tespit edilmiştir. Mevsimler arasında ağır metal birikimi Pb ve Cu ortalamaları İlkbahar < Yaz < Sonbahar, Zn ve Ni ortalamaları İlkbahar ~ Yaz < Sonbahar şeklinde sıralanmıştır. Genel anlamda zamanla yaprakta ağır metal birikimi artmıştır. İstasyonlar arasında ağır metal birikimi Pb, Zn ve Cu ortalamaları en fazla birikim trafiğin yoğun olduğu Şanlıurfa-Diyarbakır E 5 yolu üzerinde bulunan Gap Bulvarı'nda, Ni ortalaması en fazla Çevre Yolu istasyonunda olduğu tespit edilmiştir. En az Pb, Zn, Cu ve Ni ortalaması Trafiğin olmadığı kontrol istasyonu olarak belirlenen Osmanbey Kampüsü olduğu tespit edilmiştir. Pb, Zn, Cu, Ni miktarları trafik yoğunluğuna ve zamana bağlı artış gösterirken Ancak Cd birikimi miktar olarak çok az ve zamana bağlı miktar artışı olmadığından trafik yoğunluğu arasında net bir ilişki tespit edilememiştir. The aim of this study was to determine heavy metal pollution arising from motor vehicles in Şanlıurfa by means of Robinia pseudoacacia L."Umbraculifera" taxon. In the spring, summer, winter and autumn of 2014, leaves of Robinia pseudoacacia L. "Umbraculifera" were collected from four stations in Şanlıurfa city centre and Osmanbey Campus which was determined as control station. The number of leaf samples collected was 60 and the amounts of heavy metals Pb, Zn, Cu, Ni and Cd were determined by ICP optic emission spectrometer device (n = 3). When Pb, Zn, Cu variance analysis results are considered, the averages were found statistically significant according to the factors of Season, Station and Season*Station interactions (p<0.01). In case of Ni variance analysis table, Ni averages were found statistically significant according to the factors of Season and Station interaction (p<0.01). However in terms of the factor of Season*Station, there was statistically no difference among Ni averages (p>0.05). Because of the fact that all of the pattern outcomes were the same for Cd (<0.5 mg/kg), statistical analysis were not performed and found unimportant. Pb and Cu accumulation averages among seasons were ranged as Spring < Summer < Autumn, and in case of Zn and Ni were ranged as Spring ~ Summer < Autumn. Generally, the heavy metal loading in leaves has been increased by time. Among the stations determined, the highest averages of Pb, Zn and Cu heavy metal loadingswere found on Gap Boulevard which is on the way of Şanlıurfa-Diyarbakır E 5 with a heavy traffic density and the highest Ni average were found on the ring road station. The lowest averages of Pb, Zn, Cu and Ni loadings were in Osmanbey campus, the control station in which there is no intense traffic. The amounts of Pb, Zn, Cu, Ni loading showed an increase depending on traffic density and time, whereas the amount of Cd loading was low and there was not increase in its accumulation based on time and no correlation with traffic density was found.