Hemodiyaliz hastalarında hastalık algısı ve umutsuzluk düzeyleri / Perceptıon of the disease and level of the hopelessness in hemodialysis patients

Abstract

Araştırma, hemodiyaliz (HD) hastalarının hastalık algısı ve umutsuzluk düzeylerini belirlemek amacıyla tanımlayıcı bir çalışma olarak planlandı ve gerçekleştirildi. Araştırma 15.10.2010-15.01.2011 tarihleri arasında, Kahramanmaraş il merkezinde bulunan Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi (KSÜ) Araştırma Hastanesi bünyesindeki diyaliz merkezi, Kahramanmaraş Devlet Hastanesi (KMDH) Hüsnü Öksüz Diyaliz Merkezi, Özel 12 Şubat Diyaliz Merkezi ve Özel FMC Kahramanmaraş Değişim Diyaliz Merkezi'nde, araştırmayı kabul eden ve seçim kriterlerine uygun, evrendeki birey sayısı örneklemi oluşturdu ve çalışma 169 hasta ile tamamlandı. Veriler, Bilgi Formu, Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ) ve Hastalık Algısı Ölçeğiyle (HAÖ) toplandı. Araştırma verilerinin istatistiksel değerlendirilmesinde yüzdelik, t-testi, tek yönlü varyans analizi ve Pearson korelasyon analizi kullanıldı. Araştırma sonuçlarına göre Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ) toplam ve alt boyut puan ortalamaları, kadınlarda ve 74 yaş ve üzerindekilerde istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde yüksek bulunmuştur. Bireylerin Hastalık Algısı Ölçeği (HAÖ) alt boyut puan ortalamalarıyla HD'e girdiği toplam süre, eğitim düzeyi, meslek, cinsiyet, yaş, hastalık hakkında eğitim alma ve eğitimi aldığı kişi faktörleriyle arasında anlamlı fark olduğu saptanmıştır. BUÖ toplam puanıyla HAÖ alt boyutlarından hastalık belirtisi, hastalığı anlama, süre ve duygusal temsiller boyutları arasında doğru orantılı; kişisel kontrol ile ters orantılı bir ilişki saptanmıştır. HAÖ alt boyutları karşılaştırıldığında; süre (akut/kronik) boyutu; sonuçlar ve kişisel kontrol boyutlarıyla doğru orantılıdır. Süre kronikleştikçe hastalığın negatif sonuçlarının arttığı görülmüştür. Bu çalışma ile HD hastalarında hastalık algısı ile umutsuzluk düzeyi arasında önemli ilişkiler bulunmakla birlikte hastaların, hastalıklarını algıladıkça kişisel kontrolünü kaybettikleri ve umutsuzluğa düştükleri saptanmıştır. Bunun için de hasta eğitimi sırasında psikososyal yönden de desteklenmeye ihtiyaçları olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelime: Hemodiyaliz, Hastalık Algısı, Umut, Umutsuzluk, Hemşirelik This is a descriptive study conducted to define the relationship between the perception of the disease and level of the hopelessness in hemodialysis patients. The study was conducted between November 15th, 2010 and January 15th, 2011 in the dialysis centre in research hospital of Kahramanmaraş Sütçü İmam University , situated in Central Kahramanmaraş, Kahramanmaraş State Hospital Hanefi Öksüz Dialysis Centre , Private 12 Şubat Dialysis Centre , Private FMC Kahramanmaraş Değişim Dialysis Centre and with 169 patients, all of whom were volunteer and eligible. The data were collected by using the Information Form, the Beck Scale of Hopelessness (BSH) and the Revised Illness Perception Questionnaire (IPQ-R). In statistical evaluation of the research data, percentage, t-test, one-way ANOVA and Pearson correlation analysis were used. As a result of the research, total and sub-dimension point averages in Beck Hopelessness Scale ( BHS ) were detected to be significantly high statistically in women and the patients with 74 or higher age. It was determined that there was a significant difference between patient's sub-dimension point average in Revised Illness Perception Questionnaire (IPQ-R) and such factors as total time spent in hemodialysis, education level, occupation, sex, age, education level about the disease and the person giving the education about the disease. A direct proportional relation between total point of BHS and the lower dimensions of (IPQ-R) like symptoms, understanding of the disease, duration and emotional representations but an inversely proportional relation between total point of BHS and personal control were determined. When (IPQ-R) sub-dimensions were compared, duration (chronic / acute) dimension was directly proportional to results and personal control dimensions. When the duration became more chronic, negative results was observed to increase. With this study it has been determined that although there is a significant relation between perception of disease and hopelessness level in hemodialysis patients. When they were observed to lose personal control and sink into despair. Hence, it was concluded that they should be supported psychologically during patients education. Key Words: Hemodialysis , Perception of Disease , Hope , Hopelessness , Nursing